Urganch davlat universiteti I. S. Abdullayev

3. Pasayayotgan talab. 
Ertami-kechmi, har qanday korxonaning bir 
yoki bir necha tovariga b o ig a n talabning pasayishiga duch keladi. Bu 
sharoitda konyunkturaning pasayish sabablarini tahlil qilish lozim va 
yangi maqsadli bozorlar topish yo ‘li bilan, tovar xususiyatlarini o ‘zgar- 
tirish yoki yanada samarali aloqalar (kommunikatsiya) o'm atish bilan 
tovar yetkazib berishni rag‘batlantirish mumkinligi aniqlanadi. Bu yerda 
marketingning vazifasi - pasayib borayotgan talabning oldini olish 
uchun, tovam i taklif qilishga ijodiy yondashish lozimligini unutmas- 
likdir.
4.Doimiy bo‘lgan talab. 
K o‘pchilik korxonalarda tovar yetkazib 
berish mavsumiy, kundalik, va hatto soatbay tebranishga ega. Bu korxo- 
nalaming asosiy fondlarini kam yoki ko ‘p yuklash muammosini tug‘di- 
radi. Masalan, jam oat transportining asosiy qismida «tig‘iz vaqtda» 
y o ‘lovchilar haddan ziyod ko‘p bo'ladi. Bu vaziyatda marketingning 
vazifasi 
-
o ‘zgaruvchan 
(egiluvchan) 
baholar 
yordamida,
39

---

rag‘batlantirish va boshqa ta ’sir qilish usullari orqali talabning vaqt 
bo'yicha tebranishini tekislash yo ‘llarini izlashi lozim.
5.T o‘laqonli talab. 
Bu talab to ‘g‘risida tadbirkorlar o‘z savdo 
tushumlaridan, foydalaridan to iiq qoniqish olgan holdagina gapiradilar. 
M arketing vazifasi iste’molchilaming tovam i afzal ko‘rishiga va raqo- 
batning kuchayishiga qaramasdan talabning mavjud darajasini ushlab 
qolishga harakat qilish lozim. Bu sharoitda tovar sifatini yanada 
oshirish, unga xizmat k o ‘rsatishni yaxshilash, tovaming iste’molni 
qondirish darajasini doimiy nazorat qilish birinchi o ‘ringa chiqadi.
6.Haddan tashqari yuqori bo‘lgan talab. 
Bozordagi talabni 
qondirish mumkin b o ‘lgan darajadan talab darajasi yuqori b o‘ladi. Bu 
holda marketingning vazifasi - talabning vaqtinchalik yoki doimiy ra- 
vishda pasaytirish yo‘lini izlab topishdir. Bu vaziyatda narxlami k o ‘ta- 
rish orqali, talabni qisqartirishga qaratilgan rag'batlantirishlar, servisni 
pasaytirish va boshqa choralar yordamida haddan tashqari yuqori bo‘l- 
gan talabni kamaytirishga harakat qilinadi. Bu vaziyatda marketingning 
maqsadi - talabni butunlay yo‘q qilish emas, balki faqatgina uning dara­
jasini pasaytirishdan iborat.