“Fitopreparatlar texnologiyasi” fanidan o‘quv –uslubiy majmua

“Fitopreparatlar texnologiyasi” fanidan o„quv –uslubiy majmua
64 
Kimyoviy tarkibi. g‗unchalar tarkibida 2,5 – 7 % gacha asosiy ta‘sir etuvchi birikma – santonin 
bo‗ladi. Poyasining yuqori qismi va barg aralashmasida 5,4 % gacha santonin bor. 
Ishlatilishi. Gul g‗unchasi va uning preparatlari dumaloq gijjalar (ayniqsa, askoridlar)ni xaydash 
uchun ishlatiladi. 
Dorivor preparatlar. Santonin poroshok va tabletka xolida chiqariladi: gul g‗unchasi moyi – 
revmatizmda surtma dori sifatida ishlatiladi. 
Dorivor o‗simlik darmana shuvoqdan santonnini olish jarayonining bayoni 
Ishchi aralashma tayyorlash. Aralashtirgichga oxak, suv solib aralashtiriladi. xosil bo‗lgan 
aralashmaga darmana shuvoq solinadi. 40 minut aralashtiriladi, bu vaqtda gul g‗unchalar ochilishi 
kerak. So‗ngra diffuzorga solinadi. 
Diffuziya jarayoni. 12 ta diffuzor batareyalar ishlatiladi. Xar bir diffuzor tubiga qamish yoki 
somon solinadi, bu filtrlovchi qavat xisoblanadi, ustiga tayyor ishchi aralashma solinadi. 
Diffuziya jarayoni 60 – 75 % da 10 marta bajariladi. So‗ngra kuchli bunda 30 – 40 minut 
davomida darmin moyi xaydaladi. Moy tandiriladi. Idishni tag qismi ochilib, shlaklar chiqarib 
yuboriladi. Diffuziya jarayonida quyuq ekstrakt olinadi. 
Santonin preparatini olish texnologiyasi 
Darmin moyi yig‗iladi va tozalaniladi: suvsiz Na
2
SO
4
bilan quritiladi, Nutch filtrda filtrlanadi. 
Darmin moyi aloxida preparat bo‗lib ishlatiladi, shuning uchun xosil bo‗lgan darmin moyi analiz 
qilinib shisha idishga qadoqlanadi. 
Texnik santonin olish. quyuq sharbat diffuzordan kristalizatorga tushiriladi, 55 % li nitrat kislota 
bilan nordonlashtiriladi (pH
3,5
-4)3 soatdan so‗ng kristalizator rubashkasiga sovuq suv yuboriladi, 8 
soat davomida 20
0
gacha sovutiladi. So‗ngra 65 soat quyuq aralashma tinch qoldiriladi. 
Sentrifugalanadi. Texnik santonin olinadi. 
Oxirgi maxsulotni olish. Texnik santonin 3 marta qayta kristallanadi. Reaktorga o‗lchagichdan 
80 – 85 % li spirt, namligi 10 % bo‗lgan texnik santonin va 910 % li santonin, poroshoksifat 
faollashtirilgan kokso qo‗shiladi. Aralashtirib turgan xolda 90-95
0
S gacha isitiladi. Drug – filtr 
yordamida maxsulot kristalizatorga o‗tkaziladi, bu erda 18 – 20
0
gacha eritma aralashtirib turilgan 
xolda sovitiladi. 
Ikkinchi qayta kristallash birinchiga o‗xshash olib boriladi. 
uchinchi kristallash 55 – 56% spirtda olib boriladi. 
Uchinchi qayta kristallashdan keyin santoninni spirtli eritmasi sovutiladi 16 – 18
0
gacha 12 soat 
davomida. CHo‗kma tushadi, sentrifuga yordamida ajratiladi. 60 – 68
0
xaroratda quritgich shkafida 
quritiladi, 10 – 12 soat davomida. N q 20 li elakda quruq santonin elanadi va qadoqlanadi. CHiqish 
unumi 45,51 %.