Reje: dnk nın` du`zilisi Ribonuklein kislotalar

3. Aminokislotalar 
Beloklar aminokislotalardan du`zilgen. Ta`biyg`ıy beloktın` quramına 20 aminokislota 
kiredi. Aminokislotalar may kislotalarının` do`rendisi bolıp, olar quramında karboksil toparı (-
COOH) ha`mde (-NH
2
) amino toparı bar. 
Amino toparı ha`mme waqıt α – uglerod atomınan (glitsinnen basqa) orın aladı, α-
aminokislotalardın` ulıwma formulası to`mendegishe 

---

Aminokislotalar quramında ha`r qıylı funktsonal toparlar ushıraydı. Aminokislotalar sol 
funktsonal toparlarg`a qarap bir-birinen parq boladı. Aminokislotalar du`zilisine qaray alifatik 
(ashıq shınjırlı) aromatik (qalqanlı) ha`m geterotsiklikaminokislotalag`a bo`linedi. Olar fizik 
ha`m ximiyalıq qa`siyetlerge qaray nitral kislotalı ha`m ishqoriy toparlarg`a bo`linedi. 
Aminokislotalar quramında qosımsha funktsiyalar toparlar tutıwına qarap, dikarbon, dimin, 
aminokislotalar, oksiaminokislotalar, ku`kirt tutıwshı aminokislotalar ha`m basqa toparlarg`a 
bo`linedi. Ha`zirgi waqıtqasha haywan toqımalarında, o`simliklerde ha`m mikroorganizmlerde 
300 den aslam rkinaminokislota barlıg`ı anıqlang`an. Biraq beloklar quramında tek 20 α-
aminokislota ha`m olardın` eki amid ushıraydı. 
Beloklar quramına kiretug`ın aminokislotalar to`mende ko`rsetilgen 
 
Alimfatik aminokislotalar 
glitsin
alanin 
cerin
treonin 
Valin
Leytsin 

---

İzoleytsin 
Tsistein 
Metionin
Aspartat kislota 
Glutamat
kislota Lizin 
Arginin
 
 
 
 
Tsiklik aminokislotalar 

---

fenilalanin
tirozin 
Triptofan 
Gistidin 
prolin oksiprolin 
Bir qatar belok quramına kirmegen α – aminokislotalar zatlar almasıwı kerekli 
funktsiyanı orınlaydı, jumladan tsitrulin, gomoserin, gomotsistein, tsistein, dioksifenilalanin 
ha`m basqalar.