Namangan davlat universiteti b. T. Ataxanov, M. B. Isabayev fuqarolik jamiyati fanidan
Yüklə 2,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- PARTISIPATSIYA
- PARTIYAVIY TIZIM
- PARTIYAVIYLIK
|
PARTIKULYAR
(lot. particularis – alohida) — mahdud, norasmiy. Xususiy va tor guruhiy manfaatlar doirasida o‗ralashib qolish. PARTISIPATORLIK DEMOKRATIYASI — xalq hokimiyati sifatidagi me‘yoriy idealga toliq mos kelishiga va uning zamonaviy davlat va jamiyat tuzilishiga moslashishiga da‘vogarlik qiladi. Unga ko‗ra boshqaruvda ko‗p odamlarning ishtirok etishi qarorlar qabul qilish uchun intellektual potensialni kengaytiradi, ularning eng ma‘qullarini tanlash ehtimolini oshiradi va demak, siyosiy tizim barqarorligi va boshqaruv samaradorligi ortadi. Bundan tashqari, fuqarolarning siyosiy jarayonda faol ishtiroki mansabdor shaxslar ustidan samarali nazoratni ta‘minlaydi, hokimiyatni suiste‘mol qilishning, deputatlarning xalqdan uzilib qolishini, amaldorlarning byurokratlashuvining oldini oladi, deb hisoblaydi. PARTISIPATSIYA (ing. participation – ishtirok, hamishtirok, ishtirok etmoq) — fuqarolar tomonidan davlat va jamiyat ishlarini boshqarish jarayonida u yoki bu funksiyalarni bajarishini shart qilib qo‗yadigan demokratiyaning modeliga doir nisbat. PARTIYA (lot. partio – bo‗laman, ajrataman, qism, bo‗lak) — g‗oyaviy jihatdan maslakdosh, manfaatlari mushtarak bo‗lgan, shuningdek, muayyan ishni bajarish uchun ajratilgan kishilar guruhi. P. jamiyatda mavjud bo‗lgan ijtimoiy sinf, tabaqa, guruhlarning bir qismini, ularning eng ilg‗or faol qismini birlashtirgan hamda ularning manfaatlarini siyosiy vositalar yordamida himoya qilish uchun tuziladigan siyosiy tashkilot hisoblanadi. PARTIYAVIY TIZIM — mamlakatda mavjud partiyalar miqdori va belgilari asosida aniqlanuvchi tushuncha. Jamiyat ichida ijtimoiy faoliyatni shakllantiruvchi, tashkil etuvchi siyosiy institutlar majmuasidir. Siyosiy institutlar bir tomondan siyosiy partiyalar bilan davlat o‗rtasidagi o‗zaro munosabatlar, boshqa tomondan – partiyalar 217 siyosiy tizimning ijtimoiy elementlari va fuqarolar o‗zaro munosabatlari ifodasi. P.t.i ma‘lum bir jamiyat yoki davlatlar tomonidan qabul qilinmagan. Mas., Butan, Ummon, Quvayt, Saudiya Arabistoni kabilar. Shu bilan birga bir partiyali yoki ko‗p partiyali tizimlar ham mavjud. Bir partiyaviy tizim (yagona va hukmron partiya boshqa partiyalar mavjudligiga yo‗l qo‗ymaydi yoki ularni qattiq nazorat etadi); ikki partiyaviy tizim (mukammal ikki partiyaviy tizim - umummilliy saylovlarda yetakchi ikki partiya raqobatlashuvi va birining g‗olib chiqishi, boshqa partiyalarga imkon qoldirmasligi bilan xarakterlanadi; ikki yarim partiyaviy tizim – ―uchinchi‖ partiya saylovchilarning 25% gacha ovozini olishga yo‗l qo‗yadi); ko‗p partiyaviy tizim (mukammal ko‗ppartiyaviy tizim - bir partiyaning uzoq muddatli saylovlarda g‗olib chiqib yakka tartibda yoki koalitsiyada hukumat tuzishi, muholif partiyalar mavjudligi; koalitsion ko‗p partiyaviy tizim - muholif partiyalarning hech biri yakka tartibda saylovda g‗olib chiqishining imkoniyati bo‗lmaganligi sababli kichik partiyalarning koalitsiyalarga birlashishi). PARTIYAVIYLIK — siyosiy partiyaga manfublik. P. kishilarning xulq-atvori, tashkilotlar faoliyati prinsipi, siyosiy va g‗oyaviy kurash vositasidir. Yüklə 2,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|