O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta masxus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti u. V. G‘afurov, M. Sh. Xalilov, Sh. Boymurodov

5.1-rasm. Elektron savdolar infratuzilmasining asosiy elementlari 
 
Yuqorida qayd etib o‘tilganidek, 5.1-rasmda keltirilgan elektron savdolar 
infratuzilmasi asosiy elementlarining asosini internet tarmog‘i tashkil etib, 
internetning qamrori va sifati singari boshqa omillar ham elektron savdolar 
infratuzilmasining barqaror ishlashiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta’sir o‘tkazishini inobatga 
olish lozim. Milliy iqtisodiyotda elektron savdolarning ommalashuvi va rivojlanishi 
infratuzilma elementlarining nafaqat mavjudligi bilan bog‘liq bo‘lib, balki ularning 
kompleks tarzda faoliyat ko‘rsatishi muhim ahamiyatga ega, ya’ni infratuzilma 
tarmoqlari o‘zaro bir-birini to‘ldirgan holda, samarali faoliyat yuritadi. Shunday 
qilib, elektron savdolar infratuzilmasining barcha sub’ektlari o‘rtasida yaqin aloqada 
faoliyat olib borilganda ko‘zlangan samaraga erishiladi. Infratuzilmaning asosiy 
sub’ektlari sifatida mijozlar, moliyaviy institutlar, biznes-tashkilotlari (ishlab 
chiqaruvchilar, sotuvchilar, distribbyuterlar, dilerlar) va hukumatni ajratib 
ko‘rsatishimiz mumkin. Ularning o‘zaro munosabatlari moliyaviy operatorlar, 
protsessing kompaniyalar va boshqa vositachilar orqali amalga oshiriladi. 
Elek
tr
on 
sa
vd
ol
ar 
in
fr
atu
zilm
asinin
g 
aso
siy 
ele
m
en
tlari
maxsus dasturiy ta’minot
ma’lumotlar va ilovalarni boshqarish tizimlari
telekommunikatsiya va aloqa
oldi-sotdi hujjatlari xavfsizligini ta’minlovchi tizim
yuridik-huquqiy ta’minot
virtual bank tizimi
maxsus to‘lov tizimlari
avtomatlashtirilgan omborxona
yetkazib berish tizimi
moliyaviy institutlar va brokerlar
soliq tizimi va bojxona tariflari
marketing xizmati, veb dizayn va reklamalar

---

41 
Hukumatning asosiy vazifasi esa tegishli me’yoriy-huquqiy bazani yaratgan holda, 
elektron savdo operatsiyalarining qonuniyligini ta’minlash va sohani samarali 
tartibga solishdan iboratdir. Elektron savdolar infratuzilmasida boshqa guruh 
sub’ektlari xam borki, ular bevosita elektron savdo jarayonlarini tashkil etadi. 
Bularga elektron do‘konlar, elektron auksionlar, savdo maydonchalari va boshqa 
elektron savdo platformalarini kiritish mumkin.