173
genetika haqida umumiy ma’lumot
VI Bo‘LIM
odam kariotipidagi ayrim juft – gomologik xromosomalar soni-
ning o‘zgarishi (ortishi yoki kamayishi) oqibatida paydo bo‘luvchi
odamdagi ba’zi xromosoma kasalliklari bilan tanishib chiqamiz.
Autosomalar sonining o‘zgarishi natijasida sodir bo‘luvchi irsiy
kasalliklar jinsga bog‘liq bo‘lmagan holda irsiylanadi.
Bunga misol
tariqasida odamda uchraydigan “Daun sindromi” irsiy kasalligini
olish mumkin. Daun sindromida 21-juft gomologik xromosomaning
bittaga
oshib ketishi, ya’ni trisomik bo‘lishi kuzatiladi. Buning oqi-
batida bemorning diploid holatidagi (2n) xromosomalari soni odat-
dagidek 46 ta emas, balki 47 ta bo‘ladi.
“Daun sindromi”
kasali ayollarda ham, erkaklarda ham uch-
raydi. Bu kasallikka uchragan bemorning
boshi nisbatan kichik,
yuzi keng, ko‘zlari kichik va bir-biriga yaqin joylashgan bo‘ladi.
og‘zi yarim ochiq, aqli zaif bo‘ladi. ular
odatda jinsiy zaif, bepusht
bo‘ladi. Bu kasallikka ega farzandlarning tug‘ilishiga sabab, tash-
qi muhit omillarining salbiy ta’siri hamda ona organizmining yoshi
hisob
lanadi. onaning farzand ko‘rgan vaqtdagi yoshi 35–40 dan
oshgan bo‘lsa, bunday kasalga chalingan farzandlar tug‘ilish ehti-
moli 18–25 yoshdagi onalarga nisbatan 10 hissa ko‘payadi.
odamlarda jinsiy xromosomalar soni o‘zgarishi
tufayli paydo
bo‘ladigan kasalliklar ham aniqlangan. Bular jumlasiga
“Klayn
felter sindromi”
va
“Shershevskiy
–
Terner sindromi”
kasal-
liklarini olish mumkin.
Dostları ilə paylaş: 
