Biologiya 5 new indd
Yüklə 0,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Q e d u r t m jjz
2 0 -ra s m . Achituvchi bakteriyalar ishtirokida olinadigan oziq-ovqat mahsulotlari. kislotaga aylantiruvchi bakteriyalar yig‘ indisi hisoblanadi. Tuzlama tayyorlashda sabzavotlar solingan idishga tuzli suv quyiladi. Sab zavotlar sirtida mavjud b o ‘ lgan achituvchi bakteriyalar sho‘ r mu- hitda ko‘ payib, glyukozani sut kislotaga aylantiradi va sabzavotlar chirishining oldini oladi. C h ir itu v c h i b a k t e r iy a la r yer yuzining sanitarlari hisoblana di. Chunki ular o ‘ lik qoldiqlarini chiritib, yer yuzini tozalaydi. Ko‘ milgan qoldiqlarni ham tuproqdagi chirituvchi bakteriyalar parchalab yuboradi. Ba’zan chirituvchi bakteriyalar oziq-ovqatlar- ni, san’at asarlarini chiritib, yaroqsiz holatga keltirishi bilan zarar keltiradi. T u g u n a k b a k t e r iy a la r dukkakdoshlar oilasiga kiruvchi o ‘simlik- lar ildizida simbioz (hamkorlikda) yashaydi. Ular atmosferadagi er kin azotni o ‘zlashtirib, o ‘simliklarga yetkazib beradi, o ‘simliklar esa bakteriyalarni oziq moddalar bilan ta ’ minlaydi. Ularning hamkorligi har ikkala organizmga ham foyda keltiradi. Tuproqni azotga boyi- tishda bedadan keng foydalaniladi. 28 P a ra zit b a k te r iy a la r tirik organizm hisobiga yashab hayot kechiradi. Parazit bakteriyalar odamda sil, vabo, o ‘ lat, ichburug‘ , qoqshol kabi kasalliklarni keltirib chiqaradi. Yuqumli kasalliklarning yoppasiga tarqalishi epidemiya deyiladi. Epidemiyaning oldini olish uchun karantin e’ lon qilinadi, ya’ ni odamlarning to ‘ planishi, bemor oldiga ko‘ pchilikning kirib-chiqishi taqiqlanadi. Bemorning idish- tovoqlari, sochig‘ i alohida tutiladi va bakteriyalardan tozalovchi moddalar yordamida yuviladi. Kasal b o ‘ lmaslik uchun gigiyena qoidalariga rioya qilish, ovqatlanishdan oldin doimo q o ‘ lni sovun- lab yuvish zarur. Ayrim o ‘simliklar bakteriyalarga qarshi fitonsid modda ajratadi. Masalan, archa, terak o ‘zidan ajratgan fitonsid modda bilan havo- ni zararli bakteriyalardan tozalaydi. Bakteriyalar tabiatda katta ahamiyatga ega. Insonlar foydali bakteriyalardan amaliyotda foydalanadi, zararlilariga qarshi kura- shadi. Yüklə 0,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|