―neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi‖. 1 qism 5321300 – ―neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi‖ bakalavr ta‘lim yo‗nalishi uchun darslik

9.4-rasm. Neftli yog‗larni gidrotozalash qurilmasining texnologik sxemasi:
1-quvurli pech; 2-reaktor; 3,4,20-issiqlik almashtirgich; 5,21,24-sovutgich; 6-qabul 
qilgich; 7-kompressor; 8-reduksion klapan; 9,14-yuqori bosimli yuqori va past haroratli 
ajratgichlar; 10-nasadkali turdagi tomchi tutqich; 11-bug‗lantirish kolonnasi; 12-tomchi 
urg‗ich; 13-drosselli klapan; 15-quritish kolonnasi; 16-kondensator-sovutgich; 17,19,22-
nasoslar; 18-ajratgich; 23-fil‘tr. 
Reaktorda aralashmaning harakati chiqmaydi, katalizator qatlami-
siljimaydi, qaysiki reaksiyaning umumiy issiqlik samarasi katta emas, 
sovutilgan gaz (kvenching-gaz) reaktorning o‗rta zonasiga uzatilmaydi. 
Bu 
qurilmada 
bir qatlamli katalizatorli reaktor qo‗llaniladi. 
Xomashyoning asosiy massasi reaktorga kuzatiladigan gazning ta‘sirida 
bug‗lanishiga qaramasdan suyuqlik holatida kirib keladi.Yuqori bosimli 
ajratgichda (9) yuqori haroratda gazmahsulot aralashmasi oldinda issiqlik 
almashtirgichda (3) bir oz sovitiladi va aralashmani ajralishi sodir bo‗ladi. 
Qaynoq gazlar issiqlik almashtirgichda (4) va suvli sovutgichda (5) sovitilib past 
haroratli 
yuqori 
bosimli 
ajratgichga 
(14) 
kirib 
keladi, 
nobarqaror 
gidrotozalangan yog‗ (erigan gazli va quviladigan tarkibli) droselli klapanga (8) 
o‗tadi va bug‗lantirish kolonnasiga (11) yo‗naltiriladi. 
Kolonnaning likopchasidan yuqoriga chiqadigan gazlarni va bug‗larni 
aralashmasi suvli kondensator-sovutgichga (16) kirib keladi. Bu yerda olingan 

---

373 
uch fazali aralashma (ikkita suyuqlik va gazlar) ajratgichda (18) ajratiladi: suvli 
kondensat tik to‗siqdan chap tarafiga yig‗ilib ajratgichning pastki qismidan 
chiqariladi; ajratgichning o‗ng bo‗linmasidagi haydalma nasos (19) bilan olinadi 
va qurilmadan olib ketiladi. Kolonna (11) katta bo‗lmagan ortiqcha bosimda 
ishlaydi. 
Kolonnadan (11) chiqqan yog‗ni quritish maqsadida kolonnaga (15) 
vakuumli quritishga beriladi, u yerdan nasos (17) yordamida xomashyoli issiqlik 
almashtirgiya (20) orqali suvli sovutgichga (21), fil‘trga (23) va so‗nggi 
sovutgichga (24) qurilmadan rezervuarga gidrotozalangan yog‗ chiqariladi.
Fil‘trda (23) yog‗ katalizator changi va qattiq zarrachalardan – korroziya 
mahsulotlaridan ozod qilinadi. 
Kondensat yuqori bosimli past haroratli ajratgichda (14) katta bo‗lmagan 
miqdorda yig‗ilib drosselli klapan chizig‗i (13) orqali ajratgichga (18) kirib 
keladi. Yuqori bosimli vodorod - tarkibli gaz ajratgichdan (14) ketib, nasadka 
turidagi (10) tomchi tutqich orqali shu bosim kattaligida gazni tozalash 
seksiyasida regeneratsiyalaydigan yutuvchi orqali H
2
S dan tozalaydi. 
Tozalangan gazning bir qismi talab qilinganda yoqilg‗i tarmog‗iga chiqariladi.
Gazning asosiy massasi tomchi tutqichdan (12) keyin kompressor (7) bilan 
siqiladi, qabul qilgich (6) va issiqlik almashtirgich (4) orqali o‗tadi va yana 
qaytadan xomashyo bilan aralashadi. Gazni H
2
S dan tozalash seksiyasida 
gazlarni va absorbentni harakat sxemasi (monoetanol aminning suvli 
aralashmasi) 9.5-rasmda keltirilgan.