Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti m. M. Tashxodjayev, M. G. Umarxodjayeva

3-rasm. Integratsiyaning dastlabki bosqichida korporativ madaniyat 
transformatsiyasini boshqarish. 
 
Tashkilot, bu murakkab organizm, hayotiy potensialining asosi 
tashkiliy madaniyatdir: shuning uchun insonlar tashkilot a’zosi 
bo‘lishdi; ular o‘rtasida munosabatlar qanday qurilganligi; tashkilot-
ning hayoti va faoliyatining qanday barqaror me’yorlari va tamoyil-
lari mavjudligi; ularning fikricha, nima yaxshi va nima yomon, 
shuningdek, qadriyatlar va me’yorlarga bog‘liq bo‘lgan narsalar. 
Bularning barchasi nafaqat bitta tashkilotni boshqasidan ajratibgina 
Integratsiyaning dastlabki bosqichida korporativ 
madaniyat transformatsiyasini boshqarish 
Xodimlarning 
o‘zgarishlariga 
qarshilik ko‘rsatishini 
yengib o‘tish
Ishdan bo‘shatish 
to‘lqinining oldini 
olish 
Xodimlarda yangi ish 
beruvchiga tegishli 
bo‘lish hissini 
rivojlantirish 
Ichki aloqalarni 
boshqarish 
M
a
q
s
a
d
l 
a
r 
 
V
a
z
i 
f
a
l
a
r 

---

68 
qolmay, balki tashkilotning uzoq muddatli istiqbolda ishlashi va 
saqlanib qolishini ham aniqlab beradi. Korporativ madaniyat yuzada 
unchalik aniq ko‘rinmaydi, uni “his qilish” qiyin. Agar tashkilotda 
“jon” bor deb ayta olsak, unda bu ruh korporativ madaniyatdir. Kor-
porativ madaniyat – bu tashkilot imidjining asosi, uning tashqi mu-
hitga va xodimlar nazarida ishonchliligi, tashkilot uchun samarali 
bo‘lishi uchun juda muhimdir. Ta’minlovchilar va uning sheriklari-
ning tashkilotga bo‘lgan munosabati tashkilotning imidjiga, shuning-
dek mijozlar va mijozlarning tashkilotga va uning mahsulotiga 
bo‘lgan munosabatiga bog‘liq. Mahsulotlarga bo‘lgan talab korpo-
rativ madaniyatga bog‘liq va umuman korporativ madaniyat, umuman 
kompaniyaning mavjudligi masalasiga qadar butun tashkilotning 
faoliyatiga ta’sir qiladi. 
Korporativ madaniyat masalasi nisbatan yangi bo‘lib, mamlaka-
timizda va chet ellarda kam o‘rganilgan. Hatto AQSHda ham ular 80-
90-yillarda, Qozog‘istonda esa keyinchalik bu muammoni o‘rgana 
boshladilar. Shu sababli, tashkilot faoliyatini tashkilot madaniyati 
nuqtai nazaridan jiddiy o‘rganish vaqti keldi. Ushbu muammoga 
bo‘lgan qiziqish menejerlar va mutaxassislarning so‘rovlari, shuning-
dek, tadqiqot loyihalarini amalga oshirish uchun tashkilotlarning 
haqiqiy buyurtmalaridan dalolat beradi. 
Ishbilarmonlik muhitining o‘sib borayotgan dinamikasi va o‘zga-
ruvchanligi tashkilotlar uchun sheriklar, iste’molchilar va ishchilar bi-
lan doimiy aloqada bo‘lish zaruratini keltirib chiqarmoqda. Ta’lim, 
malaka va ishchilarning o‘sishi, umuman olganda jamoatchilikning 
xabardorligi menejmentni yanada murakkab va nozik boshqaruv usul-
laridan foydalanishni talab qiladi. Hodisalarni boshqarish uchun endi 
insonlarning xatti-harakatlarini boshqarish yetarli emas. Bugungi 
kunda insonlarning fikri va hissiyotlarini boshqarish, jamoatchilik 
fikri va kayfiyatini shakllantirish kerak. Bunday boshqaruv jamoatch-
ilikning turli guruhlari – sheriklar, keng jamoatchilik va ommaviy ax-
borot vositalari, mahalliy hamjamiyat va davlat idoralari, moliyaviy 
hamjamiyat va albatta, ishchilar bilan maqsadli tizimli aloqani 
o‘rnatish va qo‘llab-quvvatlashni o‘z ichiga oladi. Ikkinchisi bilan 
ishlashda qadriyatlar, me’yorlar va qoidalarning yagona tizimini 
yaratish kerak, ya’ni erishish uchun korporativ madaniyat samarali 
ish, kompaniyaning maqsadlariga erishishga e’tibor qarating va xo-

---

69 
dimlarning o‘zlari tomonidan o‘zini namoyon eting. Bu yerda ja-
moatchilik bilan aloqalar bo‘yicha mutaxassislar “menejerlar” 
yordamiga murojaat qilishadi. Darhaqiqat, ularning vakolati nafaqat 
tashqi muhit bilan, balki kompaniyaning va uning ishchilari orasida 
ijobiy imidj yaratish uchun ichki muhit bilan ishlashni ham o‘z ichiga 
oladi. 
Qozog‘istonda “korporativ madaniyat” tushunchasi yaqin vaqtga-
cha ishlatilmadi, ammo bu bizning mamlakatda rivojlangan korpora-
tiv madaniyatiga ega tashkilotlar yo‘q degani emas. Bunday korxon-
alar bank sektorida, muhandislik, energetika, tog‘-kon sanoati va iqti-
sodiyotning boshqa yetakchi tarmoqlarida kam emas. Bu uzoq tarixga 
ega bo‘lgan va juda ko‘p xodimlarga ega bo‘lgan juda katta tash-
kilotlardir. Shunisi aniqki, tashkiliy madaniyatlarning aksariyati tar-
ixan yashirin bo‘lgan, chunki ularning umuman korxonalar ishidagi 
roli va ta’siri ta’kidlanmagan. So‘nggi paytlarda raqobatbardosh va 
jadal ishbilarmonlik muhiti sharoitida firma falsafasini shakllantirish 
va korporativ madaniyatni rivojlantirishning ahamiyati va zarurligi 
to‘g‘risida gaplashish odatiy holga aylandi.