Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti m. M. Tashxodjayev, M. G. Umarxodjayeva
Yüklə 3,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Professional madaniyat.
|
Tadbirkorlik madaniyati.
Ilm-fan va texnika taraqqiyoti, axborot va telekommunikatsiya texnologiyalari joriy etilishi bilan ishlab chiqarish qiyofasi hamda uning ijtimoiy-madaniy muhiti sezilarli dara- jada o‘zgarib, boshqaruvning zamonaviy shakllariga o‘tilmoqda. Bu- larning barchasi tadbirkorlik madaniyatidagi o‘zgarishlarni, tadbirkor- likning o‘ziga xos post-sanoat madaniyatini shakllantirish zarurligini talab qiladi. Quyidagi jarayonlar unga xosdir: – qadriyatlar va tartibga solish tizimi murakkablashadi (masalan, tabiatga nisbatan ehtiyotkorlik muhim ahamiyatga ega); – asosiy qiymat-uning bilimi, tajribasi, ijodiy imkoniyatlari, mala- kasi bo‘lgan shaxs. Tadbirkorlik madaniyatida mehnatning motivat- 72 siyasi o‘zgaradi – pul topish usulidan o‘zini o‘zi ifodalash usuliga aylanadi; – globallashuvning kuchayishi bilan axborot madaniy stereotiplar- ga asoslangan ijtimoiy tashkilotning yangi shakllari paydo bo‘ladi. Yuqori madaniy an’analarga ega bo‘lgan tashkilotlar muvaffa- qiyatga erishishadi, shuning uchun madaniyatga ega bo‘lgan tashkilot- ni ishning axloqiy jihatlariga ehtiyotkorlik bilan qarash mumkin. Tad- birkorlik madaniyatini boshqarish amalda, ko‘pincha malakali, ammo axloqiy jihatdan yetmaydigan mutaxassislar bor. Axloqiy bo‘lmagan, nohaq biznes munosabatlaridan zarar nafaqat iste’molchilar, raqo- batchilar, balki ishlab chiqaruvchilar, umuman jamiyatda ham aks etadi: tashkilot va tadbirkorlarning obro‘si pasayadi, ularning mahsulotlari, xizmatlarining sifati shubha ostiga olinadi, natijada daromad tushadi. Professional madaniyat. “Professional madaniyat” elementining xususiyatlarini ochib berish, unga nisbatan tizimli o‘xshashlikka ega bo‘lgan madaniyatning quyi tizimi ekanligini ta’kidlash mumkin. Shu bilan birga, mazmun jihatidan u allaqachon umumiy madaniyatga ega va umumiy madaniyatning qadriyatlari, me’yorlariga, xususan, umuminsoniy qadriyatlarga mos keladigan, ularga zid bo‘lishi mumkin bo‘lgan o‘ziga xos qadriyatlar hamda me’yorlarga ega. Bu holat umumiy professional madaniyat o‘rtasidagi munosabatlarning xusu- siyatini belgilaydi. Kontent rejasidagi farqlarga qo‘shimcha ravishda, umumiy kasbiy madaniyat mavzu bo‘yicha farqlarga ega. Umumiy madaniyatning tashuvchisi sifatida muayyan jamiyat, ijtimoiy guruh, shaxs teng ravishda harakat qilishi mumkin. Professional madaniyat- ning tashuvchisi professional yoki professional guruhning shaxsiyati. Bu rasmiy malaka (diplom, sertifikat) ta’lim muassasasini tugatish, haqiqiy malaka, professional boshqaruv tajribasi bilan tavsiflanadi. Dunyoda atrofdagi inson faoliyati jarayonlari bilan bog‘liq turli xil muammolar qatorida, eng muhim joylardan biri boshqaruvda profes- sional madaniyat muammosidir. Umuman olganda, menejmentga bo‘lgan munosabat, boshqaruv nuqtai nazaridan, xususan, ushbu hodisalarga zamonaviy jamiyatda juda muhim ahamiyatga ega bo‘lgan, millatlararo va madaniyatlararo aloqalarning barcha xilma- xilligi bilan murojaat qilish o‘z vaqtida dolzarbdir. 73 Boshqaruv san’atiga insonlar, to‘g‘ridan to‘g‘ri ijodkorlar va boshqaruv jarayoni ishtirokchilari egalik qiladi; menejerlar – ular ma’lum intellektual salohiyatga ega, rivojlanish maqsadlarini ishlab chiqadi, amalga oshiradi, eng kam yo‘qotishlarga, dunyoni taraqqiyot yo‘lida eng samarali tarzda targ‘ib qilishga intiladi. Boshqaruv jarayonlari, shuningdek, to‘g‘ridan-to‘g‘ri boshqaruv funksiyalari, zamonaviy sharoitda bir-biridan farq qiladi; boshqacha qilib aytganda, intensiv o‘zgaruvchan dunyoda samarali hayot sha- roitlariga bog‘liq bo‘lgan boshqaruv faoliyatining mazmunli tomonini ochish muammosi hal qilinishi kerak. Kelajakning iqtisodiy landshafti, XXI asrning mehnat dunyosi bar- cha ijtimoiy jarayonlarning globallashuviga, innovatsiyalarga, inno- vatsion texnologiyalardan foydalanishga qaratilgan. Bir jamoada ham- korlik, o‘zaro hamkorlikning ahamiyati, shuningdek, uning shiori bilan bog‘liq ma’lumotlar: virtual firmalarning yaratilishi va rivojlanishi or- qali vaqtinchalik, ierarxik – geografik chegaralarni bartaraf etish im- koniyatini ochadigan “u yerda, keyin qayerda, kim bilan qachon xohlasangiz”. Bularning barchasi boshqaruv faoliyatining metodologik asoslarini ko‘rib chiqish uchun yondashuvni o‘zgartirishni talab qiladi, professional boshqaruv funksiyalariga nisbatan boshqacha munosa- batni belgilaydi. Shu munosabat bilan, ijtimoiy institutlarni boshqarish funksiya- larini amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan professional shaxsiy fazilatlar, ijtimoiy professional bilimlar, ko‘nikmalar majmuasi sifati- da boshqaruv madaniyatini shakllantirish muammosini ko‘rib chiqish dolzarb ahamiyatga ega. Yüklə 3,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|