O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi tibbiy ta’limni rivojlantirish markazi toshkent tibbiyot akademiyasi

Jigar sirrozi
jigar to’qimasida distrofik o’zgarishlar va biriktiruvchi to’qimaning o’sib 
ketishi, jigar funksiyalarining izdan chiqishidir. Geriatrik bemorlarda jigar sirrozi ko’p 
uchraydi. Jigar sirrozi virusli gepatit, alkogolizm, zaharlanish, infeksion kasalliklar, qandli 
diabet, allergiya oqibatida paydo bo’ladi. Bemorlarni darmonsizlik, o’ng qovurqalari ostida 

---

31 
og’riq, ishtaqaning yo’qolishi, qorinning dam bo’lishi, uyquning yomonlashuvi bezovta 
qiladi. 
Bemor ko’zdan kechirilganda shilliq qavatlarining sarqaygani, badan terisining 
qorayishi, terida yulduzchasimon tomirlar paydo bo’lgani, kaft eritemasi, jigar 
kattalashgani, qattiq bo’lib qolganini ko’rish mumkin. Kasallik sekin rivojlanib, oxirgi 
bosqichlarda assit, kaxeksiya, qon ketishlar kuzatiladi. Jigar sirrozini davolash uchun 
kortikosteroidlar, lipotrop vositalar, vitaminlar, al’dakton (0,1 g. dan sutkasiga 2-3 marta) 
kokarbaksilaza, glyutaminat kislotasi, parhez ovqatlar tayinlanadi. Assitda juda 
ehtiyotkorlik bilan 1-2 l suyuqlik chiqarib tashlash mumkin. 
Jigar raki
- keksa yoshdagi bemorlarda 50-60 yoshlarda uchraydi. Qorin bo’shliqida 
uchraydigan xavfli o’smalarning 50 foizi albatta jigarga metastaz beradi. Bunda bemorning 
ahvoli yomonlashib, jigar kattalashadi, qattiq va g’adir-budir bo’lib qoladi, palpasiyada 
og’riq kuchayadi. Jigar rakining asorati qorin bushlig’iga qon quyilishi, kollaps, anemiya va 
bemorning o’limi bilan tugashi mumkin. 
O’t-tosh kasalligi
kasallarda simptomsiz kechib, ko’proq dispeptik belgilar kuzatiladi. 
Ko’ngil aynishi, qayt qilish, kekirish, og’zida achchiq ta'm bo’lishi, o’ng qovurqalar ostida 
uncha kuchli bo’lmagan og’riqlar bemorni bezovta qiladi. Og’riqlar ko’p ovqatlanganda, 
yog’li taomlar iste'mol qilganda kuchayishi mumkin. Yosh o’tishi bilan ro’y beradigan o’t 
pufagining atoniyasi pufakda o’tning dimlanib qolishiga olib keladi, bunda toshlar paydo 
bo’lishi osonlashadi. O’t-tosh kasalligiga infeksiya qo’shilsa yoki o’t pufagidan toshlar 
surilib chiqishi natijasida o’t yo’llari tiqilib qolsa, kasallik klinikasi yomonlashadi, og’riqlar 
kuchayadi, tana harorati ko’tariladi, badan sarg’ayib ketadi. Peroral xolesistografiya yoki 
kontrast moddani venada yuborib xolegrafiya qilinganida ishonchli diagnoz quyiladi. 
O’t-tosh kasalligini davolashda bemorning nafas sistemasi, yurak tomir sistemasi 
ahvolini e'tiborga olgan holda operativ davo tayinlanadi. Bemorlarni konservativ 
davolashda parhezga amal qilish, jismoniy mashqlarni bajarib turish, qabziyatni bartaraf 
qilish, semirishning oldini olish tavsiya etiladi. Sanchiqlar paytida og’riq qoldiruvchi 
preparatlar, spazmolitiklar, o’t haydovchi, lipotrop vositalar, vitaminlar muntazam qabul 
qilinadi. Bakterial infeksiya mavjud bo’lsa, antibiotiklar tayinlanadi. Bemorlarga sanatoriy 
va kurortlarda davolanish, parafin, balchiq, ozokerit applikasiyalari, elektrofarez tavsiya 
qilinadi.