Microsoft Word Sosial inkisaf?n t?min edilm?sinin regional aspektl?ri docx
Yüklə 0,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
kinci qrup – instututsial sosial siyasət adlanır.Burada dövlətin sosial siyasəti
ə halinin sosial xidmətlərlə təmin olunmasında mühüm rol oynayır və xüsusi instutlar sisteminə nisbətən daha səmərəli vasitə kimi çıxış edir. Bu, yenidən bölgü siyasətidir.Belə siyasətin formalaşmasıında konseptual baxımdan sosial- demoqratik ideyalogiyanın böyük təsiri vardır.Hər iki qrup arasında fərq bu və ya digər amillərin hansının olub-olmasında deyil, onlar arasında mövcud olan nisbətlərdən, dövlətin sosial sahəyə müdaxiləsi və yenidən bölgü prosesində iştirakından asılıdır. Bütün bazar iqtisadiyyatı ölkələrində sosial siyasət bui ki qrup arasında yerləşir.Skandinav ölkələrində sosial siyasəti əsasən sosial – demokratik modeli olsa da,bu ölkələrdə dövlətin sosial siyasətində liberal elementlərdəndə istifadə edilir. Dövlətin sosial siyasəti-üzvi surətdə uzlaşan aspektlərə (iqtisadi, ekoloji, hüquqi, psixoloji, mədəni və s.) malik olan mürəkkəb strukturlu bir anlayışdır.Siyasətin işlənib hazırlanması bütün aspektlərin həm kompleks şəklində həm də ayrı-ayrılıqda təhlilini tutur.Dövlət siyasəti aşağıdakıların mövcüdluğunu nəzərdə tutur: 1. ctimaiyyət tərəfindən dəsdəklənən sosial doktiranı; 2. Konstusiya və qanunvericilikdəmüəyyən edilmiş aktlar; 3. Dövlət sosial öhdəliklərinin bilavasitə icrası resursları; 4. Monitoring və təşkilatı nəzarət; 5. Dövlətin sosial öhdəliklərinin icrasının təşkilinin mexanizmləri. Dövlətin sosial siyasətinin məqsədi-cəmiyyətdə əhalinin həyati təlabatlarının ödənilməsinin təmin edən əlverişli sosial iqlim və həmrəllik şəraitinin yaradılmasıdır.Geniş ictimayyətin iştirakı ilə dövlətin sosial siyasətinin məqsədlərinin, vəzifələrinin formalaşdıran və konkret tarixi şəraitdə onun reallaşdırılması üzrə praktiki işi həyata keçirən qanunverici, icraedici və məhkəmə orqanları dövlətin sosial siyasətinin subyektlərinə aiddir. Sosial siyasətin əsas struktur həlqələri bunlardır:Sosial rifahın pulsuz təqdim edilməsi və bunların cəmiyyətin hər bir vətəndaşının əldə edilməsi prinsipininə 34 ə saslanan təlabata görə bölgüyə istiqamətlənməsi sosial təminat sistemi Sosial təminatı qarantı dövlətdir .Sığorta ödəmələrinin məcburi verilməsi.Sosial rifahların qarşılıqlı əlaqəsi prinsiplərinə əsaslanan sosial sığorta sistemi.Burada sosial həmrəllik və dövlətin öz vətandaşlarına görə sosial məsuliyyəti prinsipləri işləyir. Sosial cəhətdən zəif olan cəmiyyət üzvlərinə dövlətin sosial qayğısı prinsipinə ə saslanan sosial müdafiə sistemi.Bu sistem əhalinin ehtiyac dərəcəsinə görə aztəminatlı qrupların müəyyənləşdirilməsinə diferiansanal yanaşmanı və belə qruplara pulsuz sosial yardımın göstərilməsinin nəzərdə tutur. Sosial müdafiənin yaradılması sistemi sosial siyasətin əsas funksiyalarından biridir.Sosial müdafiə sistemi yerinə yetirilməsi vacib olan tədbirlərin ümumi məcmusunu birləşdirir.Sosial müdafiənin fəaliyyət və miqyası ən çox bu və ya digər ölkənin iqtisadi potensialında sosial siyasətin yerinə yetirilməsi üçün vacib olan makroiqtisadi şərtlərin məcmusundan ibarətdir.Sosial müdafiənin mexanizmi özündə cəmiyyətin bütün üzvlərinə aid olan tədbirləri eyni zaman ayrı-ayrı sosial qruplaraünvanlanmış tədbirlər kompleksidir.Sosial müdafiənin ayarı-ayrı qruplara olan tədbirləri özündə kasıblara sosial kömək və xeyriyyə fondlarından onları pulla təmin etməsini birləşdirir.Sosial müdafiə tədbirləri aktiv və passiv formada yerinə yetirilir.Aktiv formaya kadrların hazırlanması,yeni iş yerlərinin yaradılması və s. aiddir. Passiv formaya isə ehtiyacı olanlara maddi köməyin göstərilməsi nəzərdə tutulur.Hər bir cəmiyyət üçün onun sosial dayanıqlığı vacibdir. Sosial müdafiə instutları transformasiya dövründə onun dayanaqlığının saxlanılmasına kömək edir.Sosila instutlar-qaydaların prinsiplərin göstərişlərin kompleks istifadə etmə üçün istifadə edilən insanın müxtəlif fəaliyyətlərinin sferalarının tənzimləyən analayışdır.Sosial müdafiə termini «sosial instut» termini ilə sinonimdir.Sosial müdafiə terminin dar və geniş mənada müəyyənləşdirmək olar.Geniş mənada sosial müdafiə termini insanların iqtisadi hüquqi, tibbi, mənəvi müdafiəni, onların həyatının təhlükəsizliyinin təminatını, cinayətdən müdafiəsini təbii fəlakətlər zamanı fövqəladə hallarda yardım göstərilməsini ifadə edir.Dar mənada sosial müdafiə termini qeyd olunanan müdafiə növlərindən birinin və ya bir neçə 35 növünün həyata keçirilməsi ilə əlaqədar istifadə edilə bilər.Beləliklə sosial müdafiə termini ilə iqtisadi müdafiəni təmin etmək olar və elə bu terminlə eyni vaxta həyata keçirilən iqtisadi hüquqi və mənəvi müdafiəni göstərə bilərik.Belə nəticəyə gələ bilərik ki sosial müdafiə sistemi hər bir şəxsin özünün və ailəsinin taleyinə məsuliyyət daşıması prinsipinə əsaslanır. Sosial müdafiə proqramları adətən əmək qabiliyyətinin itiriləməsi işin olmaması və digər səbəblərdən ailəsinin tələblərinin ödənilməsi üçün kifayət qədər vəsaitə malik olmayan vətəndaşlar üçün nəzərdə tutulur.Belə vətəndaşlara qanunvericilikdə müəyyənləşdirilmiş arzu edilməyən hadisələr baş verərkən pul və natural formada yardım təqdim edilir.Bununla yanaşı sosial müdafiə sistemi arzu edilməyən hadisələrin qarşısının alımasına yönəldilmiş tədbirlər həyata keçirilir.Sosial müdafiə sisteminin əsas istiqamət və formalar kompleksi:istehlak qiymətlərinin dövlət tənzimlənməsi .Ümumdövlət miqyasında kifayət qədər dar çərçivədə əsasən də təbii inhisarların və dövlət mülkiyyəti sektorunun fəaliyyəti (qaz, elektrik, enerji, rabitə) ilə bağlı olan qiymətlər tənzimlənir.Qiymətlərə təsir müxtəlif üsullarla həyata keçirirlir.Güzəştli vergilərin köməyi ilə və s. mtiyazlaırn verilməsi (güzəşt və maddi yardım) . mtiyaz dedikdə müəyyən əhali qrupuna şamil edilən ümumi fəaliyyət qaydaları ilə müqayisədə xüsusi üstünlük başa düşülür.Güzəştlərə misal olaraq,əlillərə müharibə iştirakçılarına pulsuz və güzəştli qiymətlərlə verilən dərmanları nəqliyyayda pulsuz və güzəştli gediş və s. göstərmək olar.Bizdə güzəştlər yalnız əmək qabiliyyətindən məhrum olalara yox həm də bir sıra işləyən kateqoriya üçün də (polis hərbiçilər məhkəmə işçiləri və s.) mövcuddur ki buda tutduqları ilə bağlıdır. mtiyazların problemi –onların maliyyə təminatsızlığı ilə bağlıdır.Buna görə də güzəştlərin ünvanlı maddi yardım (subsidiya) formasında olmasına keçid baş verir.Sosial yardım daimi xarakter daşımır.Heç də bütün sosial öhdəçiliyə və dəstəklənməyə ehtiyacı olanlara şamil edilmir.O konkretdir, ehtiyac dərəcəsinin yoxlanılmasını nəzərdə tutur.Sosial yardım müavinətlərinin ölçüsü ailənin üzvlərinin sayı mənzil haqqı və digər kommunal xərclər nəzərə alınıb differensiallaşdırılır və müəyyən 36 olunmuş yaşayış minimumu ilə ailənin mövcud gəliri arasında fərqi təşkil edir.Sosial yardım aşağıdakı formalarda göstərilə bilər: Nağd və nağdsiz pul ödənişləri ( maliyyə yardımı müxtəlif növ güzəştlər), natural mədaxil (pulsuz yeməkxanalar,müvəffqəti yaşayış yerləri və s.) və pulsuz gözəştli xidmətlər ( təhsil, səhiyyə, və sosial xidmətlər və s. ) . Yüklə 0,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|