O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. T. Asqarova, G‘. E. Zaxidov, L. F. Amirov makroiqtisodiy siyosat

–
 
tadbirkorlik va kichik biznesni jadal rivojlantirish; 
–
 
iqtisodiyotda davlat ulushini izchil kamaytirish; 
–
 
makroiqtisodiy mutanosiblikni ta’minlash. 

---

142 
Tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshirish hisobidan 2030-yilga qadar sanoatni 
jadal rivojlantirish yalpi ichki mahsulotdagi ulushini 2015-yildagi 33,5 foizdan 40 
foiz ga yetkazish, qishloq xo‘jaligi ulushini 16,6 foiz dan 8-10 foizga kamaytirish, 
energiyani tejaydigan zamonaviy texnologiyalarni keng joriy etish evaziga yalpi ichki 
mahsulot hajmini taxminan energiya hajmini taxminan 2 barobar qisqartirishga 
erishish vazifasi belgilangan. 
 
Qisqacha xulosalar
Mamlakat iqtisodiyotining tarkibiy tuzilishi shakllanishida uning tabiiy resurs 
salohiyati, geografik joylashuvi, ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanganligi darajasi 
kabi omillar muhim ahamiyatga ega bo‘lsada, uni o‘zgartirish va takomillashtirishda 
davlatning tarkibiy siyosati hal qiluvchi rol o‘ynaydi. 
Tarkibiy o‘zgarishlar siyosati – davlat tomonidan amalga oshiriladigan, 
iqtisodiyotning tarkibiy tuzilishini takomillashtirish, uning samaradorligini oshirishga 
qaratilgan chora-tadbirlar majmui. 
Iqtisodiyotning hududiy tuzilmasi esa yirik iqtisodiy hududlar, viloyatlar, 
tumanlar va boshqa ma’muriy-boshqaruv hududlarning iqtisodiy birliklari ifodalaydi. 
O‘zbekiston hududiy tarkibning ma’muriy iqtisodiy nisbati Qoraqalpog‘iston 
Respublikasi, 12 ta viloyat va Toshkent shahridan tashkil topgan.
 
Sanoati rivojlangan mamlakatlar uchun eksportda sanoat mahsuloti, ayniqsa, 
yakuniy, texnologik va ilmiy mahsulotlarning yuqori salmog‘iga ega. Ko‘pchilik 
rivojlanayotgan mamlakatlarning importida xom-ashyo va materiallar ustuvor o‘rin 
tutadi. Jahon iqtisodiyoti rivojlanishi, undagi turli ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy 
o‘zgarishlar nazariy qarashlarda yangi yo‘nalishlarni keltirib chiqaradi. Iqtisodiy 
o‘sish nazariyalarida ham huddi shu holatni kuzatishimiz mumkin. Dastlabki 
an’anaviy xo‘jalikdan industrial xo‘jalikka o‘tish, industrial xo‘jalikdan postindustrial 
xo‘jalikka o‘tish jarayonlarida iqtisodiyotning turli sohalarida tarkibiy o‘zgarishlar 
sodir bo‘lishi Lyuisning dualizmidan iqtisodiy o‘sishning yangi nazariyasigacha 
bo‘lgan nazariyalarni shakllanishiga olib keldi. Yangi nazariyalarda esa inson omili 

---

143 
ustunlik qilib, inson kapitaliga investitsiyalar yangi turdagi iqtisodiyot sohalarini 
shakllantirib, iqtisodiyotni tarkibiy o‘zgartirishlarga sababchilardan biri bo‘ladi. 
Iqtisodiy o‘sishning institutsional omillarini baholash imkoniyatlari alohida 
omillar 
o‘rtasida noteng taqsimlangan: xalqaro tadqiqotlar bir turdagi 
o‘zgaruvchilarga turli baholarni beradi, ayni paytda boshqa o‘zgaruvchilar chetda 
qoladi; shuning uchun biznes-tuzilma, fuqarolik jamiyati va jamiyatda axborotning 
ochiqligi kabi omillarni baholash eng katta qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi. 
Iqtisodiy o‘sishning institutsional omillari tizimi Worldwide Governance 
Indicators va International Country Risk Guide indekslari turkumlaridan foydalangan 
holda eng to‘liq baholanadi. Ushbu modellar tarkibiy qismlari bir yo‘la bir necha 
omillarni o‘lchash uchun foydalanilishi mumkin. Shuning uchun, bizning 
nazarimizda, aynan mazkur turkumlar indekslaridan institutsional omillar tizimiga 
inkor etilmaydigan va to‘liq bahoni berish uchun foydalanish zarur