Raqamli iqtisodiyotida respublika bank tizimini

“PEDAGOGS” 
 international research journal ISSN: 
2181-4027
_SJIF: 
4.995
 
www.pedagoglar.uz
 


Volume-28, Issue-1, February - 2023
 
43
buyurtmasi integratsiyasi, resurslardan birgalikda foydalanish, kontragentlarni tanlash, 
elektron savdoni yuritish, to‘lovlar va boshqalarga tegishlidir. 
Texnologik raqamli muhit – bu yuridik va jismoniy shaxslar hamkorlikdagi 
faoliyat uchun butunlay yangi muloqotni yo‘lga qo‘yadigan «akvarium» hisoblanadi. 
Axborot texnologiyalari korxonalarga butunlay yangi, yanada jadal ish sur'atlarini 
o‘zlashtirish hamda xizmat va mahsulotlar shaklini xilma-xillashtirishga imkoniyat 
yaratadi. Bundan tashqari, tadqiqotchilar qisqa saqlanadigan mahsulotlarning bozorga 
chiqarilishi haqida ham gapirishmoqda. 
Xizmat ko‘rsatish sohasi haqida gapiradigan bo‘lsak, axborot texnologiyalari 
ko‘plab kundalik vazifalarni hal qiladi, buning natijasida esa yirik ko‘lamdagi amallar 
tezroq, arzonroq, qulayroq va o‘rtadagi vositachilarsiz bajariladi. 
Elektron savdo, internet-banking va boshqa shu kabi zamonaviy yo‘nalishlar 
kundan kunga rivojlanib bormoqda. Natijada daromadni oshirish uchun aksar 
sohalarda avtomatik tarmoqli servislar (masalan, sifatli veb-sayt yoki mobil ilova kabi) 
biznesdagi vositachilar o‘rnini egallamoqda. 
Buning samarasi o‘laroq biznes xizmatga belgilangan narxlarni sezilarli darajada 
tushirishi, makroiqtisodiy yo‘nalishda esa yakka ishlab chiqarish va noto‘liq bandlik 
ko‘rsatkichlari o‘sishi mumkin. Shuningdek, kraudfanding va kraudsorsing kabi 
yo‘nalishlar ham hozirda yangi iqtisodiy texnologiyalar sirasiga kiritilmoqda. 
Iqtisodchilarning fikriga ko‘ra, ayni vaqtda bu kabi o‘zgarishlar natijasida 
qo‘shimcha qiymatni chiqarib olish amaliyotiga asoslangan iqtisodiyot hamkorlik va 
manfaatlarni baham ko‘rish («sharing-economy») iqtisodiyotiga almashmoqda. Bu esa 
bozordagi raqobat o‘z o‘rnini o‘zaro manfaatli kooperatsiyaga va hamkorlikka faol 
bo‘shatishi, shu bilan birga, vertikal muloqotdan o‘zaro teng munosabatlar va bir-birini 
to‘ldiruvchi xizmatlarga o‘tishiga umid uyg‘otadi. 
Taxminlarga ko‘ra, bu servislar sonining ortishi va xizmatlarga doir elektron 
savdo hajmining o‘sishida o‘z aksini topadi. 
Barchamizga ma'lumki, har bir davlatning jahon hamjamiyatida tutgan o'rni va 
nufuzi bevosita uning iqtisodiy va siyosiy kuchiga bog'liqdir. Mamlakat taraqqiyoti, 
uning rivojlanishi , butun dunyoda o'z so'zi va o'z qarashlariga ega bo'lishi ham aynan 
shu davlatning ham iqtisodiy ham ma'naviy kuchiga chambarchas bog'liqdir. 
Hozirgi kunda jahon moliya-
bank tizimida birinchi navbatda, raqamli iqtisodiyotning elektron to‘lov tizimlar 
kriptovalyutalar va vositachilarsiz kreditlash kabi elementlar bozoridagi ulushnin
g shiddatli o‘sishi bilan bog‘liq bo‘lgan inqilobiy o‘zgarishlar ro‘y bermoqda.
Ma’lumki, an’anaviy faoliyat sohalaridan farqli ravishda, internet-
kompaniyalarning bozor bahosi hech qanady moddiy asosga ega emas va kompaniya
qanchalik ko‘p foydali ma’lumotlar to‘plagan bo‘lsa, mahsulot (yoki hizmat) ishlab c

---