S d a d a y e V p a r a z I t o L o g I y a

transm is-
siv kasalliklar 
deyiladi. Tabiatda transmissiv kasalliklaming tabiiy manbai mavjud. 
Lekin yovvoyi hayvonlar organizmida, odatda, shunday kasalliklarga qarshi immu- 
nitet paydo bo'lishi tufayli ularga kasallik katta ziyon yetkazmaydi. Tabiiy m anbaga 
tus’nib qolgan odam yoki uy hayvonlari bu kasalliklarni kanalar yoki hasharotlar 
orqali o'zlariga yuqtirishi mumkin. Transmissiv kasalliklaming oldini olish uchun 
kanalar va hasharotlardan saqlanish choralariga rioya qilish lozim.
Kanalarga qarshi kurash murakkab kompleks tadbirlardan iborat bo'lib, buning 
uchun, birinchi navbatda, kanalar butunlay rivojlanish davrida mexanik usulda qi- 
rib tashlanadi. Mol terisiga yopishib turgan kanalar terib olinib, kuydirib yubori- 
ladi. Yopishib yotgan kanalami terib olishdan oldin tanaga benzin, kerosin yoki 
boshqa y o g 'lar surtiladi.
M a ’lumki, kanalar mol boqiladigan binolarda, shuningdek, yaylovlarda yashab 
ko'payadi. Kanalarga qarshi kurash uchun q o ‘riq yerlami o'zlashtirish, yaylov va 
eski q o 'ionlar (molxonalar) o ‘m iga har xil ekinlar ekis'n, begona o 'tlam i y o ‘q qilish 
va boshqa agrotexnik hamda meliorativ tadbirlami amalaga oshirish lozim. Shun-
168

---

day qilinganda, kanalarning rivojlanishi uchun zarur bo'igan bioekologik sharoit 
tubdan o'zgaradi.
Kanalarga qarshi q o ilan ilad ig an kim yoviy moddalar - akaritsidlar deyiladi. 
Akaritsidlardan ikki yo'nalishda foydalaniladi. Birinchidan, m ollam ing tanasidagi 
kanalarni yo'qotish uchun akaritsid preparati mol badaniga purkaladi yoki surtila- 
di. Ikkinchidan esa, akaritsidlar molxonalar, qo4onlar va yaylovlarda uchraydigan 
kanalarni yo'qotishda ishlatiladi.
Kanalarga qarshi kurashda mollarni beton yoki temir-betonli maxsus van- 
nalarda cho'miltirish samarali natija beradi. Bunda xlorofos, geksaxloranning kreo- 
linli emulsiyasi va polixlopinen eritmalari ishlatiladi. Mol boqiladigan binolarga 
kanalarga qarshi dori sepib turiladi. Devorlardagi tirqish va yoriqlarga k o ‘proq dori 
sepiladi, chunki bunday joylarda kanalar tez urchib k o ‘payadi.