A. A. Ibragimov, V. U. Xo’jayev, O. M. Nazarov bioorganik kimyo

 Piridin va piperidin guruhi. 
Piperidin. 
Conium maculatum 
o’simlgidan koniin (XVI) qatoridagi alkaloidlar olingan. Ular olma va 
qaxva kislotalarining tuzi holida tabiatda uchraydi. 
N
CH
2
CH
2
CH
3
XVI H
syuq
HJ (C-N)
CH
3
C00Ag
N
(CH
2
)
2
CH
3
k onirin
Cr0
3
N
COOH

-pikolin kislotasi
n- ok tan

---

186 
Sintez: 
N
CH
3
+ CH
3
CH
Î
N
CH=CH-CH
3
N
H
(CH
2
)
2
CH
3
4
Í
2
α- pikolin d,l -koniin 
Farmakologiya: Kichik dozada – antispazmatik ta’sir. Katta 
dozada - MNS paralichini keltirishi mumkin, natijada nafas
to’xtaydi, og’ir holatda o’limga olib borishi mumkin. 
Pelterin. Anor daraxtining(
Punica granatim)
po’stlog’idan 
olingan. 
N
CH
2
- C - CH
3
||
0
H
. 
Arekolin
Areca catechu
o’simligidan ajratib olingan. Pelterin va 
arekolin antigelmint ta’sirga ega. (Me’da haydovchi). 
N
COOCH
3
|
CH
3
Sedridin yovvoyi qalampir 
Sedum acre 
dan ajratib olingan. 
N
CH
2
- CH - CH
3
H
|
0H
 
Piridin guruhi. 
Anabazin alkaloidi ham piridin, ham piperidin 
halqasini kiritadi. 

---

187 
N
N
Anabazin 
Anabasis aphylladan olingan. Pestisid sifatida ishlatiladi. Chekish 
tashlovchilarga yordam beradi. Akademik 
O.Sodiqov
bu o’simlikni 
o’rganishga katta hissa qo’shgan. 
N
CN
0
|
CH
3
|
0CH
3
Risinin 
Ricinus communis L.
zaharli o’simlikning urug’idan ajratib olingan. 
Sintez: 
9 bosqich
N
CN
0
OCH
3
N
COOH
Cl
COOH
CH
3
Spiropiperidin
tuzilishli alkaloidlar. 
Oqchangal
(
Nitraria
) 
alkaloidlari
S.Yu.Yunusov, A.A.Ibragimov 
tomonidan o’rganilgan. 
Ularga o’xshash gistrionikotoksinlar Janubiy Amerikaning daraxt 
qurbaqalari zaharli terisidan horijda ajratib olingan.
HN
OH
HN
OH
NH
0H
R
R
1
Nitramin(XVII) Izonitramin(XVIII) Gistrionikotoksinlar
Nitraria schoheri N.sibirica Histrionicus dendrobates 

---

188 
Quyida nitramin va izonitraminning ikki xil ichki molekulyar bog’li 
va vodorod bog’isiz konformasiyalari keltirilgan. Natijalar IQ-
spektrlari asosida keltirilgan.
N
O
H
N
H
O
H
HN
OH
H
H
H
XVII