A. A. Ibragimov, V. U. Xo’jayev, O. M. Nazarov bioorganik kimyo

 
Retinol(vitamin A) nomli 
diterpen
(C
20
H
32
) o’simliklarning 
yuqori haroratda qaynaydigan efir moylari fraksiyalaridan ajratib 
olinadi. 
CH
2
OH
Likoktonin tuzilshli alkaloidlar ham diterpenlar guruhiga mansub. 
Steroid birikmalari 
triterpen
lar(C
30
H
48
) qatoriga mansub. Ular oltita 
izopren birligidan tarkib topadi. Ularga misol qilib lanosterinni 
keltirish mumkin. 
HO
H
H
H
Lanosterin hayvon organizmida keng tarqalgan.
O’simlik va hayvonlarning sariq va qizil rangli pigmentlarni 
asosan tetraterpenlar tashkil qiladi. Ularning eng mashhur vakillaridan 
karotinlarni(A provitamini) keltirish mumkin. 
 
R

-karotin,

-karotin,

-karotin,
R=
R=
R=
birikish joyi
 

---

203 
 
Tuzilishi 
asosida 
pergidrosiklopentanofenantren 
sistemasi 
yotadigan bir guruh bilogik muhim birikmalarni steroidlar deb 
ataydilar. Steroid so’zi sterinlar(lanosterinni qarang) dan kelib 
chiqadi.. Masalan, xolesterin tirik organizmning deyarli barcha 
to’qimalarida uchraydi, ayniqsa nerv sistemasi, buyrak va boshqada. 
Sterinlar zoo-, miko- va fitosterinlarga bo’linadi.
Steroidlar qatoriga jinsiy gormonlar, yurak glikozidlari, o’t 
kislotalari, vitaminlar, alkaloidlar va boshqalar kiradi. Ular o’simlik 
tarkibida ham keng tarqalgan. Tibbiyotda qo’llaniladigan steroid 
birikmalarni ko’p qismi sintezlangan.
Jinsiy gormonlar
. Ayol jinsiy gormonlari estrogen va 
gestagenlar, erkak jinsiy gormonlar androgenlar deyiladi. Ular normal 
jinsiy rivojlanish va faoliyatni ta’minlaydi.