A. A. Ibragimov, V. U. Xo’jayev, O. M. Nazarov bioorganik kimyo

Estrogen
lar to’rt halqali 
steroid skeletiga ega bo’lib, A halqasi aromatik bo’ladi. Estrogenlar 
guruhiga estron, estradiol va estriol kiradi. 1927 yili estrogenlar 
birinchi marta 
Zondek
tomonidan homilador ayollar organizmidan 
aniqlangan. Estrogenlar ayrim o’simliklar tarkibidan ham ajratib 
olingan. Butenandt 1932 yili tuzilishini aniqlagan. Tibbiyotda jinsiy 
zaiflik, gipertoniya, onkologiya sohalarida ishlatiladi. 
HO
O
H
H
H
H
HO
OH
H
H
H
HO
OH
H
H
H
OH
estron estriol estradiol
Androgen
lar qatoriga androsteron va testosteronlar kiritiladi. 
Butenandt 
1931 yili birinchi marta erkak organizmidan androsteronni
ajratib olgan. 1935 yili
Lake
haqiqiy erkak gormoni testosteron 
ekanligini isbotlab bergan. Androsteron esa uning metaboliti bo’lib, 7 
barabar kuchsizroq ta’sirga ega. 1934 yili
Rujichka
tomonidan 17

-
metiltestosteron testosterondan sintezlangan. Ushbu sunhiy gormon 

---

204 
tibbiyotda tabletka shaklida keng qo’llaniladi, chunki oshqozon 
muhitida parchanlanmasdan ta’sir ko’rsata oladi. Sanoatda solasodin 
alkaloididan olinadi.
HO
O
H
H
H
O
OH
H
H
H
R
R=H, testosteron
R=CH
3
, 17

-metiltestosteron
Gestagen
lar tuxumdon faoliyatini meyorlashtiruvchi jinsiy 
gormonlar. Asosiysi progesteron va sintetik analoglari mestranol, 
noretinodrel va pregninlar ma’lum. Progesteron homiladorlik 
jarayonini boshqaradi.
O
O
H
H
H
HO
OH
H
H
H
CH
c
progesteron mestranol 
O
OH
H
H
H
CH
c
O
OH
H
H
H
CH
c
noretinodrel pregnin