Mikrobiologiya va immunologiya

Tuproq mikroflorasi. 
Tuproq - juda ko‘p mikroblar yashaydigan asosiy joy hisoblanadi. 1 gr. 
tuproqda ularning miqdori bir necha yuz milliondan milliardgacha bo‘ladi. Tabiiy 

---

53 
sharoitda tuproq mikroorganizmlar uchun eng asosiy yashash joyi va ko‘payish 
manbai hisoblanadi.
Tuproq autoxton mikroflorasi sifati tarkibi har xil, modda aylanishida 
o‘zining vazifasini bajaradi: 
- chiritadigan mikroblar (aeroblar, protey, mog‘orlar, anaeroblar); 
- nitrifikatsiyalovchi bakteriyalar (nitromons - ammiakni azotli kislotasigacha 
oksidlaydi, nitrobacter - azotli kislotani azot kislotasigacha oksidlaydi. Birinchisi 
nitratlar, ikkinchilari nitritlar hosil qiladi); 
- azot fiksatsiyalaydiganlar, ildizdagilar va erkin yashovchi bakteriyalar - ular 
havodagi azotni olishadi va o‘simliklardan azot saqlaydigan oqsillarni (o‘simliklar 
foydalanadigan) hosil qiladilar; 
- urobakteriyalar - mochevinani parchalashadi; 
- har xil -achish jarayonlari chaqiradigan bakteriyalar (laktobakteriyalar, batsillalar 
va klostridiyalar, achitqilar). 
Tuproqda yashaydigan hamma patogen mikroblar ikki guruhga bo‘linadi:
1.
Tuproqda doim yashaydigan autoxton mikroblar - botulizm qo‘zg‘atuvchilari, 
zamburug‘lar, aktinomitsetlar, fitogen bakteriyalar. 
2.
Biologik kontaminatsiya mahsulotlari bo‘lgan mikroblar (alloxton). Ular 
odamlar va hayvon chiqindilari bilan ajraladi (axlatda mikroblarning 60 dan ortiq 
turi bor, ular 8-10 ta oilaga kirishadi). 
Mazkur guruhdagi mikroblar o‘z navbatida yana ikki guruhga bo‘linadi: 
birinchisi bir necha o‘n yillab saqlanadigan, tuproq ular uchun ikkilamchi manba 
hisoblangan spora hosil qiluvchi bakteriyalar kiradi, ikkinchi guruhga tuproqda 
odam va hayvon chiqindilari bilan tushib, bir necha soatdan bir necha oygacha 
yashaydigan mikroblar va viruslar kiradi: terlama salmonellalari (12 – 50 kun), 
shigellalar - 10 - 20 kun, vabo vibrioni - 50 kun, o‘lat qo‘zg‘atuvchilari - 30 kun, 
brutsellalar —150 kun, sil qo‘zg‘atuvchisi -1 yilgacha. 
Tuproqda mikroorganizmlarning tarqalishi har xil bo‘lib, tuproq yuzasida 1-
4 sm chuqurlikdagiga nisbatan kam uchraydi, chunki quyoshning UB nurlari ularni 
o‘ldiradi va tuproqni quritadi. Mikroorganizmlarning eng ko‘p miqdori tuproqning 

---

54 
10-40 sm chuqurligida bo‘ladi. Tuproqning bu qatlamida asosan biokimyoviy 
jarayonlar faol bo‘lib, organik moddalarning parchalanishi mikroorganizmlarning 
hayot faoliyatini boshqaradi. Tuproqqa suvdan, havodan, hayvonlardan va 
o‘simliklardan, shuningdek, sanoat korxonalaridan chiqqan oqava suvlardan 
ko‘plab patogen, shartli patogen mikroorganizmlar tushadi.
Tuproq 
uchun 
sanitar-ko‘rsatkichlmi 
mikroorganizmlar 
ITGB, 
cl. 
perfingens, enterokokklar hisoblanadi. Koli-titr 10 va ortiq, perfingens – titr 0,01 
va ortiq.