nafs yomonligidan qutularsan, tog‘Iiklardir - u yerga chiqsang
dushmanva do'stga qaramlikdan xalos bo‘larsan; tubanlashishdir -
natijasi yuksaklik; zoriqishlikdir — foydasi ehtiyotkorlik urug‘ining
mevasi farovonlik”1.
Alisher Navoiy qanoatni to‘ldiravchi insoniy fazilatlar sabr,
saxiylik, karam, muruwat, himmat ekanligini ta’kidlab o ‘tadi.
Mazkur xislatlaming bir-biriga yaqinligi hamda ulami insoiming
obro‘-e’tiborini yuksak darajaga ko‘tarishga xizmat qiluvchi
xislatlar sanalishini aytib o‘tadi. Ayni o‘rinda sabr deb ataluvchi
xislatga shunday ta’rif beradi: “Sabr achchiqdir - ammo foyda
beruvchi, qattiqdir - ammo zarami daf etuvchi. Sabr shodliklar
kalitidir va bandlar ochqichidir.
U o‘rtoqdir - suhbati zeriktirarli, ammo maqsadga olib
boruvchi; u ulfatdir - umidi uzun, ammo oxiri istakka eltuvchi.
Ulovdir - yurishi taxir, ammo manzilga yetkazuvchi; tuyadir -
qadami og‘ir, lekin bekatga tushirguvchi.
Achchiq so‘zli nasihatchiday tabiat undan olinadi, lekin
zaminida maqsad hosil bo‘ladi. Badxo‘r dori beruvchi tabibday
kasal undan qiynaladi, ammo so£ngida sog'liq yuz beradi”2.
Alisher Navoiy bilim olish jarayonida barcha fanlar asoslarini
chuqur o‘rganish maqsadga muvofiqdir deb hisoblaydi. Shu bois
alloma turli fanlar yo‘nalishlarida yetuk bilimlarga ega va xalq
o‘rtasida alohida hurmat-e’tiborga ega bo‘lgan olimu fozillami
yig'ib, ulaming yordami bilan ilm-fanning rivojini ta’minlashga
e’tibomi qaratadi. Ana shu maqsad yo'lida Samarqandda o‘zining
shaxsiy mablag‘i evaziga “Ixlosiya” madrasasini barpo etadi hamda
uning yonida maktab ochadi. Madrasa va maktab faoliyatini
shaxsiy mablag‘i hisobiga yoiga qo‘yadi. Madrasada o‘ziga xos
tartib-qoidalarga muvofiq faoliyat yuritilgan. Talabalardan mavjud
tartib-qoidaga qat’iy rioya qilish talab etilgan. Shuningdek, talaba-
ning ilm-fan sirlarini mustaqil ravishda yoki yetuk ilm sohibla-
rining ta’limi asosida o‘zlashtirishlariga ijozat berilgan.
Alisher Navoiy o‘z asarlarida ilm-fan asoslarini puxta o‘zlash-
tirgan kishilarni ulardan amaliy faoliyatda samarali foydalanishga
Dostları ilə paylaş: