‘zbekiston respublikasi oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi

behavior
- xulqi) konsepsiyasi 
tashkil qiladi.
Maktabning maqsadi - o‘quvchilarda g‘arb madaniyati ijtimoiy 
qoidalari, talablari va ko‘zlagan maqsadlariga mos keladigan 
moslashtimvchi “xulqiy repertuar”ni shakllantirishdir. Shu bilan 
bir vaqtda, “xulqi” atamasi bilan “insonga xos hamma 
ta’sirlanishlar - uning fikrlari, sezgi va harakatlari” ifodalanadi 
(R.Tayler).
194

---

Bunda ta’limning asosiy metodlari, o‘rgatish, trening, test 
sinovlaxi, individual ta’lim, tuzatishlari bo‘lib qoladi. Buning 
oqibatida, ta’limninggina emas, balki dars berishning ham ijodiy 
xarakterini aniqlash muammosi muhokama qilinmaydi.
P.Blum barcha o‘quvchilar faqat o‘zlashtiribgina qolmajf, balki 
muvaffaqiyatli o‘qishlari mumkin deb hisoblaydi. 0 ‘quvchining 
optimal qobiliyatlari ma’lum sharoitlarda, o‘quvchiga ta’lim berish 
natijasi uning sur’ati bilan aniqianadi. Olimning fikricha, ta’lim 
oluvchilaming 95 foizi ta’lim muddatlariga bo‘lgan cheklashlar 
olib tashlanganda о‘quv kursining butun muzmimini o‘zlashtirib 
olishga qodirlar. Ana shu nuqtayi nazardan o‘quvchilar tomonidan 
bilimlarning muvaffaqiyatli o‘zlashtirishini ta’minlovchi metodika 
ishlab chiqiladi, uning mobiyati quyidagichadir:
1. Butun sinf yoki kurs uchun to‘la o‘zlashtirish etaloni, 
mezonini aniq belgilab olish asosida, o‘qituvchi ta’lim yakunida 
erishilishi kerak bo'lgan aniq natijalaming ro‘yxati va unga 
muvofiq keluvchi testlami tuzadi.
2. 0 ‘quv birliklari, ya’ni, о4quv materiallarining yaxlit 
bo4limlari ko‘rsatiladi, ularni o‘zlashtirish natijalari aniqianadi, 
yakuniy bahoga ta’sir koTsatmaydigan navbatdagi testlar tuziladi. 
Bu testlaming vazifalari - tuzatish, korrektsiyalashdan iborat.
3.
To‘la o‘zlashtirishga yo‘naltirilgan har bir о4 quv kurs ma- 
teriallarini o‘zlashtirish darajasini baholash uchun test sinovlarini 
o‘tkazish. Bu o‘rinda har bir o‘quvchiga baho va ta’lim maqsadlari- 
ning ahamiyatini tushuntirish muhim.
Predmetlarni bo4sh va o‘rtacha o‘zlashtiruvchi о‘quvchiiarning 
qobiliyatlarini jadal rivojlantirish P.Blum konsepsiyasining asosiy 
mazmunini tashkil etadi.
Turli mamlakatlarning (Avstriya, Belgiya, AQSh va boshqalar) 
ta’lim tizimlari tajribasi ratsionalistik (bixevioristik) paradigma 
g‘oyalariga muvofiq ish ko'rilganda 70 % o'quvchilar yuqori 
natijalarni qayd etganliklarini ko‘rsatadi.
Yuqorida qayd etilgan ta’lim yo‘nalishlari o‘zida insonpar­
varlik g‘ovalarini ifoda etmagan, ular bola dunyoqarashining 
rivojlanishi, shaxsning rivojlanishida shaxslararo munosabat- 
larning muhim o‘rin tutisbini nazarda tutmaydi.