iste’mol qilinadigan zambu-rug ‘ larga oq zamburug‘, oq qayin bilan birga o‘sadigan zamburug‘
va boshqa zamburug‘lar kiradi. Ular oqsilga boy, shuningdek, tarkibida
moylar, mineral moddalar, mikroelementlardan esa temir, kalsiy, rux va
boshqalar mavjud.
parazit zamburug‘lar . Zamburug‘lar orasida parazit turlari ham juda
ko‘p. Ular o‘simlik, hayvon va odamlarda turli yuqumli kasalliklarni kel-
tirib chiqaradi. Ayniqsa, parazit zamburug‘lar qishloq va o‘rmon xo‘jaligi-
ga katta zarar yetkazadi.
Zang zamburug‘i murakkab taraqqiyot davri ya’ni, har xil sporalar va
oraliq xo‘jayinga ega bo‘lishi bilan ajralib turadi. Bahorda zang zamburug‘i
oraliq xo‘jayin hisoblangan zirk o‘simligida rivojlanishni boshlaydi. Ke-
yinchalik bug‘doy o‘simligida hayotini davom ettiradi. Butun yoz davom-
ida parazit zamburug‘ sarg‘ish-qizil (zang) rangdagi sporalar hosil qiladi.
Ular bug‘doy o‘simligining poya va barglarini zararlaydi (16- rasm). Poya
va barglardagi dog‘lar sporalardagi pigmentlarga bog‘liq bo‘lib, temirdagi
zang dog‘ga o‘xshab ketadi. Shuning uchun uni
zang zamburug ‘ i deb yuri-
tiladi. Zararlangan o‘simlik boshoq hosil qilmaydi yoki donlari puch bo‘lib
qoladi. Parazit zamburug‘lar bilan kurashish ham ancha qiyin, chunki
ularning yengil sporalari shamol yordamida tarqalib katta maydonlarni
zararlaydi. Zang zamburug‘lariga qarshi kurashda eng qulay usul — ushbu
zamburug‘larga chidamli yangi bug‘doy navlarini yaratish hisoblanadi.
Vertitsill. oq palak — uning spora hosil qiluvchi bandlari halqasimon
shoxlangan. Ushbu zamburug‘ turli o‘simliklarning o‘tkazuvchi to‘qima
-larida parazit holda hayot kechiradi.
Zambur ug‘ o‘simlik larni o‘ziga xos
«vilt» yoki «vertitsillyoz» deb atalgan
so‘lish kasal ligiga chalintiradi. Kasal-
likning asosiy belgisi, barg hujayra larida
ta rang lik holatini yo‘qotadi, ular da
dastlab sarg‘ish-jigarrang, so‘ng ra esa
qo‘ng‘ir dog‘ lar paydo bo‘ladi, bu uning
barg larini erta to‘kili shiga sabab bo‘ladi.
