O`zb tarix 11 узб indd

VI BOB.
 MUSTAQILLIK YILLARIDA ILM-FAN
VA SPORTNING RIVOJLANISHI 
12-mavzu.
 O‘zbekistonda ilm-fan
Mustaqillikning dastlabki yillarida ilm-fan
. Yuzaga kelgan yangi 
tarixiy shart-sharoit ilm-fan sohasini tub islohot qilishni taqozo etdi. Zero, 
dolzarb ilmiy-texnik muammolar hal qilinishi respublikaning rivojlanishini 
ta’minlar edi. 
Avvalo, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 1992-yil martdagi 
farmoni bilan ilmiy kadrlar tayyorlanishini tashkil etuvchi vakolatli organ – 
Oliy attestatsiya komissiyasi (OAK) tashkil etildi. 
Prezidentning 1992-yil iyuldagi “Ilm-fanni davlat yo‘li bilan qo‘llab-
quvvatlash va innovatsiya faoliyatini rivojlantirish to‘g‘risida”gi farmoni 
asosida respublika olimlarini xorijiy mamlakatlarga tajriba orttirishga 
yuborilishi yo‘lga qo‘yildi. Ilmiy natijalarni ichki va tashqi bozorga olib 
chiqish bilan shug‘ullanuvchi Respublika ilmiy ishlanmalarni innovatsiya 
tijorat markazi Fanlar akademiyasi tarkibida tashkil etildi.
1997-yil Xorazm Ma’mun akademiyasi qayta tiklanib, O‘zbekiston Fanlar 
akademiyasining mintaqaviy bo‘linmasi sifatida tashkil etildi.
2000-yili Fanlar akademiyasi Sharqshunoslik institutining qo‘lyozmalar 
fondi dunyoning eng boy qo‘lyozmalar xazinasidan biri sifatida YuNESKO 
madaniy merosi ro‘yxatiga kiritildi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti-
ning 2006-yil avgustdagi “Fan va 
texnologiyalar rivojlanishini muvofiq-
lashtirish va boshqarishni takomil-
lashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi
qaroriga muvofiq Vazirlar Mahkamasi
huzurida Fan va texnologiyalarni 
rivojlantirishni muvofiqlashtirish qo‘mi-
tasi tashkil etildi (bugungi kunda 
vazirlik). Qo‘mitaga fan va texnolo-
giyalarni rivojlantirishning ustuvor 
yo‘nalishlarini ishlab chiqish, akademik 
Innovatsion g‘oyalar, texnologiya-
lar va loyihalar Respublika
yarmarkasi
6 – O‘zbekiston tarixi, 11-sinf

---

82
va oliy ta’lim muassasalari fani integratsiyalashuviga, ilmiy sohadagi xalqaro 
hamkorlikni rivojlantirishga ko‘maklashish kabi vazifalar belgilab qo‘yildi.
2008-yildan buyon Toshkentda innovatsion g‘oyalar, texnologiyalar 
va loyihalar yarmarkasi o‘tkazib kelinmoqda. 2008–2015-yillar davomida 
o‘tkazilgan I–VIII yarmarkalar doirasida jami 4000 dan ortiq ishlanmalar 
taqdim etildi. 2008-yildan buyon umumiy qiymati 113 mlrd. so‘mdan 
ortiq bo‘lgan 3000 dan ziyod shartnomalar tuzildi. 
O‘zbekiston olimlari demokratik va huquqiy jamiyatning ma’naviy-
ma’rifiy va madaniy rivojlanishini tadqiq qilish, innovatsion iqtiso-
diyotni shakllantirish, energiya va xomashyoni tejash, axborotlashtirish 
va axborot-kommunikatsiya, kimyo, bio- va nanotexnologiyalarni 
rivojlantirish, qishloq xo‘jaligi, ekologiya va atrof-muhitni muhofaza 
qilish, tibbiyot, farmakologiya, geologiya, geofizika, seysmologiya 
bo‘yicha ma’lum yutuqlarga erishib kelmoqda.
Arxeologiya fani sohasida ham ma’lum siljishlar bo‘ldi. Jumladan, 
2002-yildan “O‘zbekistonda arxeologik tadqiqotlar” yillik to‘plami,
2010-yildan esa “O‘zbekiston Arxeologiyasi” ilmiy jurnali chop 
etila boshlandi. Arxeologik tadqiqotlar natijasida bir qator qadimiy 
shaharlarning yoshlari aniqlanib, ularning yubileylari nishonlandi.
Bugungi kunda fanning boshqa yo‘nalishlaridagi olimlar ham yirik 
natijalarni qo‘lga kiritishmoqda. Fanlar akademiyasi O‘simlik moddalari 
kimyosi instituti tomonidan tayyorlangan 10 jildlik “Tabiiy birikmalar 
(O‘simlik zaxiralari: tuzilishi va xossalari)” nomli noyob ma’lumotnoma 
ingliz tilida Londonda chop etildi. Bu ilm-fan sohasida xalqaro hamkorlik 
rivojlanayotganidan ham dalolat beradi. 
Mustaqillikning dastlabki yillarida birgina Fanlar akademiyasining 
ilmiy mahsulot eksporti 8,2 martaga ko‘paydi.