3.6. ODAM VA HAYVONLARNING ORGANLARI VA ORGANLAR SISTEMASI MUAMMONI ANIQLAYMIZ. Organizm – yaxlit biologik
sistema. Sistema – bir-biri bilan o‘zaro munosabat va uz-
viy bog‘liqlikda bo‘lgan, yaxlitlikni tashkil etuvchi tarkibiy
qismlar yig‘indisi. Organizm tuzilishini ifoda etuvchi tarkibiy
qismlarni ayting. Ular orasidagi bog‘liqlik mohiyati nimada?
YANGI BILIMLARNI KASHF ETAMIZ. Biologik sistema bir-biri bilan o‘zaro bog‘liq, ma’lum
bir funksiyani bajaradigan o‘ziga xos tarkibiy qismlardan tashkil topadi. Masalan, odam orga-
nizmi – tayanch-harakat, hazm qilish, nafas olish, ayirish, qon aylanish, sezgi, ko‘payish
organlaridan tashkil topgan biologik sistema.
Odam – yaxlit organizm, uning barcha organlari
o‘zaro aloqada bo‘lib, o‘sishi va rivojlanishi hamda tashqi muhitga moslanishini ta’minlaydi.
Odam organizm darajasidagi biologik sistema hisoblanadi.
Har bir organizm organlar sistemalaridan, organlar sistemalari organlardan, organlar
to‘qimalardan, to‘qimalar hujayralardan iborat. Tirik organizmlarning eng kichik birligi hujay
-
ra sanaladi. Hujayra esa anorganik va organik moddalar, ya’ni molekulalardan tashkil topgan.
Molekula. Har qanday tirik organizm o‘ziga xos funksiyalarni bajaruvchi biologik moleku
-
lalar: nuklein kislotalar, oqsillar, lipidlar, uglevodlar va boshqa organik moddalardan tashkil
topgan. Organizmning eng muhim hayotiy jarayonlari molekulyar darajadan boshlanadi.
Hujayra. Hujayra organizmning elementar tuzilish va funksional birligidir. Hayvon hujay-
ralari plazmatik membrana, sitoplazma va yadrodan iborat. Plazmatik membranasi hujayra
ichki muhiti va tashqi muhit o‘rtasidagi moddalar transporti hamda hujayralar o‘rtasidagi o‘za
-
ro aloqani ta’minlaydi. Sitoplazma hujayrada kechadigan moddalar almashinuvi jara yonining
Molekula • Hujayra • To‘qima • Organ • Organlar sistemasi • Organizm Qariqiz savatchasi
Zarang mevasi
Birikuvchi tasma
Motorsiz uchuvchi qurilma
