I. M. Mustafayev O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Botanika instituti katta
Yüklə 121,16 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Organlar sistemasi.
|
Topshiriq
Tabiatdagi sizga tanish bo‘lgan o‘simliklar ning meva si qanday meva turiga mansub ligini o‘rga- ning va do‘stlaringiz bilan mu- hokama qiling. 63 normal kechishini ta’minlaydi. Yadro irsiy axborotni saqlash va nasldan naslga o‘tkazish, oqsil sintezini boshqarish funksiyalarini bajaradi. To‘qima. Hayvon organizmi – ko‘p hujayrali yaxlit biologik sistema. Uning har bir hujayrasi ko‘p hujayrali organizmga xos bo‘lgan barcha fiziologik jarayonlarni amalga oshira olmaydi. Ko‘p hujayrali organizmda hujayralar ayrim bir hujayraga nisbatan samarali va unumli faoliyat yurituvchi funksional tizim – to‘qimalarga birlashadi. To‘qima hujayralar hamda ular ishlab chiqaradigan hujayralararo moddadan tashkil topgan biologik sistema hisoblanadi. Har bir to‘qimadagi hujayralar soni va hujayralararo moddaning nisbati har xil bo‘ladi. Bu esa to‘qimaning muhim xususiyatlaridan biri bo‘lib, uning yagona funksional birlik sifatida ishlashini ta’minlaydi. Masalan qon ichki muhit to‘qimasi (birikti- ruvchi to‘qima) bo‘lib, qon hujayralari, ya’ni eritrotsitlar, leykotsitlar, trombotsitlardan hamda hujayralararo modda – plazmadan tashkil topadi. Organ. Organ – organizmning o‘ziga xos tuzilishga ega, muayyan vazifani bajaradigan tarkibiy qismi. Organ ma’lum funksiyani bajarishga moslashgan turli xil hujayralar va to‘qima - lar to‘plamidan iborat. Masalan, o‘pka – nafas olish organi, oshqozon – ovqat hazm qilish organi. Har bir organ bir necha xil to‘qimalardan iborat. Organning faoliyati uni tashkil etuvchi to‘qimalarning muvofiqlashgan tarzda ishlashiga bog‘liq. Organlar sistemasi. Har bir organ o‘zi alohida emas, balki boshqa organlar bilan funk - sional jihatdan o‘zaro bog‘liq holda ishlaydi. Bir xil vazifani bajaruvchi bir nechta organlar yig‘indisi organlar sistemasi deb ataladi. Burun bo‘shlig‘i, hiqildoq, traxeya, bronxlar, o‘pkalar nafas olish organlari sistemasini tashkil etadi. Yurak, arteriya, vena qontomirlari qon aylanish sistemasi organlaridir. Ko‘p hujayrali hayvonlarda hayotiy jarayonlarning borishi organlar sistemalari faoliyati bilan ta’minlanadi. Organlar sistemalari bajaradigan vazifalariga qarab nomlanadi. Odam va hay - vonlarda 1) tayanch-harakat sistemasi; 2) nafas olish sistemasi; 3) ovqat hazm qilish sis - temasi; 4) qon aylanish sistemasi; 5) ayirish sistemasi; 6) reproduktiv sistema; 7) nerv sis - temasi; 8) endokrin sistemasi; 9) immun sistemasi rivojlangan. Organizm Organlar sistemasi Organ To‘qima Hujayra Molekula Ovqat hazm qilish sistemasi Qon aylanish sistemasi Nerv sistemasi |