qiladigan grafik muhit. Grafik interfeys g‘oyasi, axborotni
amaliy tizim haqida axborot taqdim etishning tabiiyligidan
foydalanishdan iborat. Foydalanuvchi interfeysining asosiy
tushunchalari bo‘lib, oyna va piktogramma hisoblanadi. Grafik
interfeysni ishlatadigan tizimda amallarni bajarish, oynalar
bilan va ular ichida ishlashdan iborat.
GRAFIKA
GRAPHICS
ГРАФИКА
Predmetlarni rang ishlatmasdan, kontur chiziqlar va shtrixlar
vositasida aks ettirish san’ati. Shu sababli, dastlab oq - qora
chizmalarni va sxemalarni tayyorlash jarayoni kompyuter
grafikasi deb nomlangan.
KOMPYUTER
GRAFIKASI
COMPUTER
GRAPHICS
КОМПЬЮТЕРНАЯ
ГРАФИКА
Kompyuterlar yordamida tasvirlarni yaratish va ishlov berish
texnologiyasi. Hozirgi kunda kompyuter grafikasi, uni yangicha
tushunishda, hattoki virtual haqiqiylikni yarata oladi.
Vizualizasiya tobora ko‘proq ahamiyat kasb etmoqda.
Kompyuter grafikasi yordamida vektorli tasvirlar va rastrli
tasvirlar yaratilmoqda.
MEGAPIKSEL
MEGAPIXEL
МЕГАПИКСЕЛ
Bir million piksel. Atama grafik qurilma, jumladan skaner,
raqamli kamera yoki monitorlarning ajrata olish qobiliyatiga
ko‘ra ishlatiladi.
PETABAYT
PETABYTE
ПЕТАБАЙТ
2-dan 50-gacha bo‘lgan (1 125 899 906 842 624 ta) kuch
baytlari. Petabayt 1024 terabaytga teng.
PIKSEL
PIXEL
ПИКСЕЛ
Tasvir elementi. Tasvirni diskretlash (boshqa bo‘linmaydigan
elementlar - diskretlarga, uyalarga yoki rastr nuqtalariga
bo‘lish) natijasida paydo bo‘ladigan eng kichik tarkibiy qism.
PING
(ingl. ping - “taqqillatmoq” so‘zidan). Boshqa kompyuterga
107
PING
ПИНГ
tarmoq orqali signalni jo‘natish va javob signalini kutib olish.
Odatda bu aloqani tekshirish uchun qilinadi.
RASTR
RASTER
РАСТР
Tasvirlarni to‘g‘ri burchakli matritsaviy tasvir elementlari -
piksellar shaklida taqdim qilishning raqamli vositasi. Ular
tasvirlarni yoki fazoviy obyektlarni rastrli ifodalash asosidir.
RASTRLI
KOMPYUTER
GRAFIKASI
Bunda tasvir uni hosil qiluvchi nuqtalar (piksellar, pellar)
yordamida hosil qilinishi tushuniladi.
PNG
(PORTABLE
NETWORK
GRAPHICS)
Tarmoq ko‘chma grafikasi, PNG formati. GIF formati bilan
patentlash muammolari paydo bo‘gandan so‘ng uning o‘rniga
kiritilgan yangi grafik format (ping deb o‘qiladi). Format yangi
bo‘ganligi sababli kam sonli brauzerlar va dasturiy ta’minotni
ayrim turlari tomonidan quvvatlanadi. Ranglilik chuqurligi 64
bit pikselgacha bo‘gan tasvirlarni saqlash imkonini beradi,
zichlash birmuncha yaxshilangan.
GIF
GRAPHICS
INTERCHANGE
FORMAT
Grafik formati - tarmoqdagi eng keng tarqalgan grafik format
bo‘lib, u tarmoqda birinchi bo‘lib paydo bo‘lgan. Tarmoqdagi
rangli tasvirlar va fonlarning ko‘p qismi GIF formatli
fayllaridir.
GIF tasvimi siqishga imkon beradi, tasvirlarning rang palitrasi
256, yoki undan kamroq rangni saqlaydi. Bu siqish jarayoni
sifatga ta’sir qilmaydi, ya’ni, siqishdan keyin olingan tasvir
boshlangich tasvir kabi bo‘adi. Agar tasvir 256 dan ortiq
rangga ega bo‘sa, ulaming soni chegaralangan qiymatgacha
qisqartiriladi. Shuni aytib o‘ish kerakki, ranglar sonini
qisqartirish bosqichida tasvir sifati pasayishi mumkin.
JPEG
JOINT
PHOTOGRAPHIC
EXPERT GROUP
Grafik formati (qisqartirilgan holda JPG) ko‘p rangli tasvir
fayllarini tarmoqda ishlatish uchun mo‘jallangan bo‘ib,
foydalanish darajasi bo‘yicha ikkinchi o‘rinda turuvchi grafik
format hisoblanadi.
JPEG rang palitrasi 16 777 216 (True Color) tagacha bo‘gan
rangni saqlaydigan tasvirlami siqish imkoniyatini beradi.
Bunday siqish tasvirning sifati yo‘qolishi (lossy compression)
hisobidan sodir bo‘ladi.
PNG
Web
PORTABLE
NETWORK
GRAPHIC
Sahifalarda tasvir va grafiklari joylashtirish uchun maxsus
yaratilgan siqish formati bo‘lib, Deflate siqish algoritmidan
foydalanadi. Bu format GIF va JPEG formatlarining afzallik
tomonlarini o‘zida mujassamlashtirgan.
108
TIF
TAGGED IMAGE
FILE FORMAT
Grafik format Aldus kompaniyasi tomonidan PhotoStyler
dasturi uchun ishlab chiqilgan bo‘lib “tegni tasvirlaydigan
fayl” ma’nosini anglatadi. Bu grafik format etarlicha
murakkab bo‘lsa ham uning strukturasi ma‘lumotlarni
yozishning qulayligi va tasvirni kengaytirishda katta imkoniyat
mavjud. Tasvirning raqamli ma‘lumotlarni ifodalovchi barcha
axborotlar boshqa ko‘pgina format fayllari singari uning
boshlang‘ich qismida emas, balki maxsus bloklarda, tasvir
parametrlarining ichki belgilashlarida saqlanadi. Unda 45 dan
ortiq turli teglar mavjud bo‘lib ularning qo‘llanilishi ko‘pgina
qo‘shimcha funktsiyalarni tashkil etish imkoniyatini beradi.
BMP
BIT MAP IMAGE
Grafik formati Windows operatsion tizimi uchun Microsoft
firmasi tomonidan ishlab chiqarilgan. U favqulotda sodda
strukturani ifodalaydi va uncha katta bo‘lmagan piktogramma-
tasvirlarning namoyish etilishini izohlash uchun xizmat
qiladigan rastrli (nuqtali) grafik formatdir. U grafik
interfeyslarda keng qo‘llaniladi.
WMF
WINDOWS
METAFILE
Windows-dasturlari uchun vektorli grafik fayllarning universal
formati.
CDR
CORELDRAW
FILES
Vektorli grafik format bo‘lib, CorelDraw grafik muharririning
asosiy formati hisoblanadi.
PSD
PHOTOSHOP
DOCUMENT
Kuchli imkoniyatli rastrli (nuqtali) grafik format bo‘lib,
Photoshop grafik muharririning asosiy formati hisoblanadi.
|