Murakkab poliefirlar texnologiyasi

POLIARILATLAR 
Poliarilatlar ikki atomli fenollar bilan dikarbon kislotalaridan olinadigan murakkab 
poliefirlardir. Ayniqsa, aromatik dikarbon kislotalari asosida olingan poliarilatlar katta ahamiyatga 
ega. Bunday polimerlar asosan dikarbon kislotalarining xlorangidridlari asosida sintez qilinadi. 
inert muhitda, Yuqori haroratda va Yuqori haroratda qaynovchi erituvchilarda (dinil, 
ditolilmetan, sovol, xlornaftalin) polikondensatsiyalab: 
xona haroratida fazalar orasida polikondensatsiyalab: 
1.21-rasm. Diflon polikarbonatini ishlab chiqarish jarayonining sxemasi: 
1-polikondensatlanish reaktori; 2-difenilolpropanni eritish apparati; 3-turli filtr; 4-quvur qobiqli sovitgich; 5-
dekantator-yuvuvchi; 6-suvsizlantirish apparati; 7-nasadkali kolonna; 8-defelegmatorli – sovitgich; 9-
cho'ktiruvchi; 10-og'irlik o'lchagichi; 11-nutch-filtr; 12-eshkakli vakuum-quritgich; 13-grunullovchi dastgoh 

---

uchlamchi aminlar ishtirokida, 0-50 
o
C da organik erituvchilar muhitida akseptorli-katalitik 
mexanizmda polikondensatsiyalab: 
Poliarilatlar sanoatda birinchi va ikkinchi usullarda ishlab chiqariladi. Sintez uchun dikarbon 
kislotalarining o„ta faol xlorangidridlarini ishlatish, Yuqori suyuqlanish haroratiga ega 
poliarilatlarni parchalanmasdan turli erituvchilarda olish imkonini beradi. 
P
OLIARILATLARNI ISHLAB CHIQARISH
 
Poliarilatlarni Yuqori haroratda polikondensatlanish reaksiyasi bo„yicha ishlab chiqarishda, 
aralashtirgich bilan jihozlangan, isitiluvchi, ichki Yuzasi emallangan reaktorga Yuqori haroratda 
qaynovchi erituvchi, ikki atomli fenol va dikarbon kislotasining xlorangidridi solinadi. Katta 
molekula massasiga ega poliarilatlar faqat monomerlarni ekvimol nisbatlarida olinadi. Reaksiya 
muhiti sifatida dinil yoki ditolilmEtan ishlatilganda monomerlarni eritmadagi konsentratsiyasi 0,6-1 
mol/l ni tashkil etadi. Fenolftalein va izoftal kislotasining xlorangidridi (poliarilat F-1) yoki tereftal 
kislotasining xlorangidridi (poliarilat F-2) asosida olinadigan poliarilatlarni, muhit sifatida Yuqori 
haroratda qaynovchi sovol yoki xlornaftalin ishlatib, monomerlarni Yuqori konsentratsiyali 
eritmalarida (2-5 mol/l) olib borish maqsadga muvofiq. Monomerlarni Yuqori konsentratsiyalarida 
poliarilat olish, faqatgina kam erituvchi ishlatishga olib kelmasdan, bu holatda fibrillali strukturaga 
ega bo„lgan (ditolilmetanda globulali strukturaga ega poliarilatlar hosil bo„ladi) poliarilatlar hosil 
bo„ladi. Buning natijasida Yuqori mexanik ko„rsatkichlarga ega polimerlar hosil bo„ladi. 
Polikondensatlanish inert gaz muhitida, haroratni sekin asta 100 dan 200-220 
o
C gacha 
oshirib, ushbu haroratda 5-6 soat davomida o„tkaziladi. Ajralib chiqayotgan vodorod xloridi qabul 
qiluvchi idishlardagi ishqorlar yordamida Yutiladi. Reaksiya tugagach reaksiya aralashmasi 
valslarga tushirilib, u erdan polimer massasini yig„uvchi idishga, tozalashga va quritishga 
Yuboriladi. Hosil bo„lgan poliarilatlarni molekula massasi 30000-100000 bo„lib, polimerni chiqishi 
90% ni tashkil etadi. 
Difenilolpropan bilan tere- va izoftalatlarning xlorangidridlari aralashmasidan poliarilat 
olishning texnologik jarayoni rasm 18 da keltirilgan. 
Reaktor (1) ga difenilolpropan, ishqor va emulgatorni suvdagi eritmalari solinadi. Hosil 
bo„lgan difenolyat, aralashtirgich va sovitish qobig„i bilan jihozlangan, 5chi-idishdan tere- va 
izoftal kislotalarining xlorangidridlarini n–ksiloldagi eritmasi solingan, 4chi-reaktorga tushadi. 
Polikondensatlanish 20-25
o
C da, atmosfera bosimida, 20-40 minut davomida amalga oshiriladi. 
Reaksiya tugaganidan so„ng polimer suspenziyasi 8chi-yig„uvchiga va undan siqish va suv bilan 

---

Yuvish uchun 9chi- sentrifugaga uzatiladi. Bunker (10) orqali polimer quritgich (11) va u erdan 
qadoqlashga uzatiladi. 
Fazalar orasida polikondensatlab, molekula massasi 150000 gacha bo„lgan poliarilatlar olish 
mumkin. 
1.22-rasm. Difenilolpropan bilan tere va izoftal kislotalaridan aralash poliarilatlar ishlab chiqarish sxemasi; 
1-natriy fenolyat eritmasini tayorlash reaktori; 2,6-filtlar; 3,7-rotometrlar; 4-polikondensatlanish reaktori; 5-
xlorangidridlarni eritmalarini tayyorlash apparati; 8-suspenziyani yig„ish idishi; 9-sentrifuga; 10-bunker; 11-qaynash 
qatlamli quritgich; 12-granullovchi; 13-siklon.