Жаxон географияси маърузалар

E
LEKTR 
E
NERGIYASI ISHLAB CHIQARISH BO’YICHA JAHONDAGI 
BIRINCHI 
O’NLIK 
DAVLATLARI
(%HISOBIDA)
Qolgan 
davlatlar
31%
Braziliya
2%
Buyuk 
Britaniya
3%
Fransiya
4%
Hindiston
4%
Germaniya
4%
Kanada
4%
Rossiya
6%
Yaponiya
7%
Xitoy
10%
AQSH
25%
Neft sanoati hozirda katta ahamiyatga ega. Neft jahonning 80 mamlakatida qazib 
chiqariladi.
Jahonda yiliga 3,7 mlrd.t. (2007 y.) neft qazib olingani holda, uning 2 mlrd 339 mln 
tonnasi ya’ni jahonda qazib olinayotgan neftning 62 % i birinchi o’nlik davlatlari 
hissasiga to’g’ri keladi. Ular: (mln.t. hisobida 2006 yil.) 
1. Rossiya 459 (umumjahon neftining 13,5 % i) 6. Eron 170 
2. Saudiya Arabistoni 445 
7. Norvegiya 160 
3. AQSH 350 
8. Venesuela 150 
4. Meksika 180 
9. Kanada 140 
5. Xitoy 170 
10. Buyuk Britaniya 115 
Asosiy iste’molchilar: AQSH, Yaponiya, Braziliya, Italiya, Fransiya, Germaniya. 
Neft sanoatining eng muhim xususiyati neft zaxirasining 4/5 (80%) qismidan 
ortig’i, qazib chiqarishning 1/2 qismini rivojlanayotgan davlatlarga to’g’ri kelishidir. 
Ular asosan Yaqin va O’rta Sharq mamlakatlaridir. Jahon neft zapasining 2/3 qismi, 
qazib chiqarishning 1/4 qismini Fors ko’rfazi bo’yicha to’g’ri kelishidir. Jahonda 

---

40 
neftning eng yirik havzalari Fors ko’rfazi, G’arbiy Sibir, Texas, Meksika qo’ltig’i 
bo’yi, Shimoliy dengiz havzalaridir. 
Neftni qazib olish va sotish bo’yicha OPEK davlatlari alohida o’rin tutadi. OPEK 
tashkiloti 1960 yil tashkil topgan. Shtab kvartirasi-Venada. 13tadavlata’zo: 
SaudiyaArabistoni, Iroq, Eron, Quvayt, Katar, BAA, (Bruney), Jazoir, Liviya, 
Nigeriya,Gabon,Venesuela,Ekvador,Indoneziya. OPEKka a’zo bo’lmagan neft 
sotuvchi davlatlar: 
Rossiya, Norvegiya, Buyuk Britaniya, Qozog’iston, Turkmaniston, Ozarbayjon.