O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti L. A. Botirova, D. M. Tagayeva

 
Geraniaceae 
oilasi
 
1 
 
 
 
2 
 
 
 
3 
 
 
 
4 
 
 
 
 
5.
 
Rhus coriaria, Linum usitatissimum, Geranium collinum turlarini sistematik tahlil 
qiling? 
 
Nazorat uchun savollar. 
 
1.
O’zbekistonda Pistadoshlar oilasining nechta turkumga oid turlar o’sadi? 
2.
Linaceae 
oilasining O’zbekistonda uchraydigan turkumi va unga mansub 
turlar nomini ayting? 
3.
Geraniaceae 
oilasiga mansub turkumlarni ko’rsating? 
MAVZU: ZIRADOSHLAR (
APIACEAE
), CHILONJIYDADOSHLAR 
(
RHAMNACEAE
) VA JIYDADOSHLAR (
ELAEAGNACEAE
) OILASI 
TURKUMI TURLARI NOMENKLATURASINI TAHLILI VA O’RGANISH 
QOIDALARI. 

 
Ziradoshlar (Soyabondoshlar) oilasi — 
Apiaceae (Umhelliferae
).
Bu oila 
300 taga yaqin turkumga mansub 3000 dan ortiq turni o‘z ichiga oladi. Ular butun Yer 
shari bo'ylab keng tarqalgan. O’rta Osiyoda oilaning 97 turkumga mansub 422 ta turi , 
O'zbekistonda 69 ta turkumga oid 198 ta turi o'sadi. Hayotiy shakliga ko'ra oilada bir 
va ko'p yillik o'tlar ustunlik qiladi, qisman yarim buta va butalardan iborat. Barglari 
turli darajada bo'lingan, butunlari ham bor. Ko'pincha turlarida (kavrak) bargining 
asosida qini (novi) bo'ladi. To'pguli oddiy yoki murakkab soyabon, kallakchadan 
iborat. 
Gullarining 
rangi 
juda 
ham 
xilma-xil, 
gulqo'rg'oni 
murakkab, 
gulkosachabarglari rcduksiyalangan 5 tadan, mayda, gultojibarglari 5 ta, tulashmagan. 
Changchisi 5 ta, urug'chisi 2 ta, tugunchasi ostki. Mevasi — pistacha
Gul formulasi: Ca
5-0
Co
5
A
5
G
(2) 

---

37 
Oila 3 oilachaga bo'linadi. Bulardan eng kattasi, ya’ni turkum va turlarga boyi 
Apiumdoshchalar (
Apioideae
) oilachasi bo'lib, u O'zbekistonda keng tarqalgan eng 
yirik turkumlar va foydali xususiyatlarga ega bo'lgan turlarni o'z ichiga oladi. 
Jumladan, kovrak (
Ferula
) ning 45 turi, shashir (
Prangos
) ning 9 turi, zira (
Bunium
) 
ning 8 turi, skaligeriya (Scaligeria) ning 12 turi o'sadi. Bulardan tashqari ko'plab 
iste’mol qilinadigan turlardan petrushka (
Petroselinum crispum
), zira (
Bunium
persicum
), shivit, ukrop (
Anethum graveolens
), sabzi (
Daucus sativus
) kabilar ham shu 
oilachaning vakillari sanaladi.