Innovatsiya va intergatsiya

INTEGRATSIYALASHGAN 
DARS 
ISHLANMALARIDAN
NAMUNALAR
Hozirgi kunda axborot oqimi jadallashgan texnika taraqqiyotining 
yuqori darajada rivojlanganligi inson aqlini shoshirib qo'yrnay iloji 
yobq. Bu olamda o'z o'rnini topish muhim va shu bilan birga juda qiyin 
masaladir. O'quvchida o‘qish faoliyati davrida juda 
k f p
maiumotlar 
olishi, atrofdan kelayotgan axborotlarning bosimi yuqorililigi uning 
ongiga, taiim-tarbivasiga ta’sir ko'rsatmav qolmaydi. Bu m aiumotlar 
va axborotlarning qay biri birlamchi, qay biri ikkilamchi ekanligini 
ba'zida o^quvchi anglamavdi ham, Shu sababdan o'quvchi mukammal 
bilim, ko'nikma va malakalarga ega bolishi mexanizmlarini ishlab 
chiqish zarur. Aynan integratsion darslarda olam haqida uzuq-yuluq, 
parchalangan bilimlardan farqli olaro q bilimlar bir butun, yaxlit 
tizimda beriladi. O'qituvchining oldida muhim vazifa turibdikL uning 
o'quvchisi shiddatli zamonda olam haqida to la tasavvurga ega bolishi 
uchun, o'z y o im i topishi uchun nimalarga tayanishi, nimalarni bilishi. 
qanday ko‘nikma 
va 
malakalarni egallashi lozim, degan savolga javob 
qidirishi tabiivdir. Dunyoni bir butun ko“rish. yaxlit anglash muhim 
o i i n tutmoqda va bu yerda o'qituvchi bilimlarni bir-biriga boglab, tizim 
asosida berm oglni taqozo etmoqda. Bu vazifani integratsion darslarda 
amalga oshirish mumkin. Integratsion darslar qanday tuziladi? Buning 
uchun 
avval 
arranaviy dars 
tuzilmasini eslab o'tish joiz:
- tashkiliy qism;
~~ uy vazifasini tekshirish;
- yangi mavzuni tushuntirish;
- mustahkamlash;
229

---

- dars yakuni.
A n ’anaviy darslarda o'qituvchi faqat maxsus fan chegarasidan 
chiqmagan holda bilimlar beradi. Bu esa bilimlarning biryoqlamaiigiga 
va parchalanishiga olib keladi.
Integratsion darslarda tushuncha haqida biryoqlama emas, atroflicha 
fikr yuritiladi. Masalan, arfanaviv ona tili darsida biz «Ot» mavzusini 
tushuntirmoqchimiz: ot nimani bildirishi, qaysi so'roqlarga javob beri­
sh ini misollarda k o isatib o'tamiz.
Endi shu darsni rasm bilan integratsiyalasak. O'quvchilar yuqoridagi 
savollarga javob berib, so'ng otlarni rasm daftariga chizishadi. Rasm- 
dagi otlar bilan gaplar. ulardan esa kichik hikoya tuzish va uni qayta 
tahlil etish mumkin.
Ta’limda integratsiyaning xilma-xil turlari mavjud:
- ko'p predmetlilik (bunda fundamental fanlarni qiyoslash) asosida;
- chegara fanlar asosida:
- asosiy fanlar asosida.
Bunday darslarda «olam-tabiat-inson» tizimida bilimlar berilib. 
turli faoliyatlar asosida ko"nikma va malakalar uzviy shakllanib boradi. 
Ko'rinib turibdiki, integratsion dars yuqori samara beradi. Bunda 
o'quvchida olam bir butunlikda namoyon boiadi. Bu esa o*z navbatida 
mantiqiy, izchiL atrof-olam haqida tolaligicha flkrlashga o’rgatadi.
Rasm va ona tili darslarining integratsivasi.