Innovatsiya va intergatsiya

B O S H L A N G ‘IC H S IN F L A R D A IJO D IY
T A S A W U R N I R IV O J L A N T IR IS H
IM K O N IY A T L A R I
Har bir dars bolaning qobiliyati uchqunlarini alangalata oladigan 
kichik ixtiroday o'tishi zarur. Atrofdagi olam va o'zini anglashdagi 
kichik yutuqlar ham butun o'quv faoliyatini g’aroyib va maftunkor 
qiladi. Bolalar uchun sinfdoshlari oldida o'zini koisa ta olishi nimalarga 
qodirligini isbotlay olishi juda muhim qirra hisoblanadi. Buning uchun 
ularga imkoniyat yaratish zarur.
1-sinflarda mashgiilotlarni o‘quvchilar tasavvur yordamida tuga- 
mas sayohat tarzida tashkil qilishlari mumkin. Bunda o‘quvchilar dast- 
labki xayolot usullarini oiganishadi va bular asosida qiziq voqealar, 
hikoyalar, topishmoqlar, she’r va ertaklar yuzaga keladi. Bolalar ijodi- 
yoti o'quv jaravoniga bogiiq ravishda borgan sari boshqariluvchan 
boiib boradi. O'quv yilining oxiriga kelib o'quvchilar mustaqil ravish­
da hikoya va ertak tuzish usullarini yetarli darajada o'zlashtirgan 
boiishlari lozim hamda tizimlarning ichki tuzilishi bilan tanishib. 
ularning bolinm alari va nima uchun xizmat qilishini oig an ish uchun 
dastlabki qadamlar qo'yilishi kerak.
2-sinfda o'quvchilar ancha narsalarni mustaqil bajara oladilar. 
0 ‘quv yili so'ngida o’quvchilar dars mavzusi bilan bogiiq tavanch so‘z 
va tushunchalar asosida kichik hikoya, voqea, ertaklarni tuza oladigan 
boiishlari kerak.
3-sinfda o'quvchilar faoliyat muhiti turli-tuman boladi, Bolalar 
darslikdagi mavzular asosida tuzgan yangi o'quv hikoya yoki turli 
fanlarga bogiiq ertaklardan yangi «Ertaklar kitobi» shakllanadi.
Tizimlarni bolim larga boiish va tizimlararo bogliqlik ko'nikmasi 
avtomatik darajaga yetkaziladi, 3-sinf o'quvchilari faoliyatining asosiy 
yo'nalishi kartotekalar y ig is h izchilligini bila olishlaridir.
3-sinf o'quvchilarining qiziqishlari turli-tuman boiib, ular o'zlarini 
qiziqtirayotgan sohalari bo'yicha javob olishni xohlashadi. Berayotgan 
savollar va javoblari esa turli sohalardan boiishi mumkin.
4-sinfda o'quvchilar oson va erkin holda turli hikoyalar va ertak­
larni tuza oladilar. Ular orasida maktab dasturiga mos «Ertaklar kitobi» 
tuziladi.
163

---

Tushunchaviy fikrlashni qanday shakilantirish kerak?
Bolalar ijodiy faoliyatining natijasida egallangan malakalarning 
natijasi shubhasiz turli turdagi tahlillar o'tkazish imkoniyatini yaratadi. 
Ruhshunos ruhiy tahlil yoki bolalar ijodining ruhiyatini o'rganishning 
muhim manbalarini topadi.
Tilshunos bolalar folklorini o’rganish uchun boy manbaga ega 
boiadi. Sotsiolog madaniv-etnik muhit va bolalar ertaklari orasidagi 
o’zaro bogliqlikni o'rganadi. Bu qaydnomani uzoq davom ettirish 
mumkin. O'qituvchi bolalar ertak, topishmoq va maqollarning tahlilini 
qaysi usullari uzluksiz va ilmiy fikrlashni shakllantira olishiga qiziqish 
uyg'otadi.