Xələfli A. A

Şək.
65. 
İki laylı ŞEZ əyrisi. a-

1
>

2
; b-

1 


2 
Şək.
66
. Fərz olunan müqavimət kəsilişi. 
əyrilərdən təşkil olunduğu kimi qəbul olunur. Şaquli zondlamada çox 
saylı əyrilərin təhlili nəzəri hesablanmış (şəbəkədə) əyrilərlə 
müqayisə olunaraq aparılır. 
Şaquli zondlama üsulu dərin strukturların tədqiqində geniş istifa 
də olunur. Bu işlərin aparılması bir çox məsələlərin həlli üçün 
böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu məsələlər aşağıdakılardır: geoloji 
xəritəalma, neft,qaz, daş kömür, duz və başqa faydalı qazıntıların 
axtarışı, laylı çökmə süxurlarda faydalı qazıntıların axtarışı, üstü 
torpaqla örtülmüş köklü süxurların relyefinin öyrənilməsi və s. 
downloaded from KitabYurdu.org

---

208 
Şək.
67
. Üç laylı ŞEZ əyrisinin tipləri. 
Şək.68
. İkilaylı 

2
paletkası. 
İkilaylı əyrilərin kəmiyyətcə təhlilinin əsas elementlərinin 
təyininə baxaq. İki laylı kəsilişdə 

2
/ 

1
nisbətinin müxtəlif 
qiymətləri üçün hesablanan 

2
nəzəri əyrisi bir diaqramda ikilaylı 
downloaded from KitabYurdu.org

---

209 
şəbəkə növü kimi qurulur. (şəkil68). Şəbəkənin hər bir əyrisi üçün 

2
/ 

1 
nisbi göstərilmişdir. h
1
və 

1 
qiymətləri vahid götürülür h
1
və 

1
–in kəsişdiyi nöqtəyə şəbəkənin çarpazı deyilir. Şaquli 
zondlamanın müşahidələrindən alınan əyrini şəffaf kağıza çəkib 
(şəkil 69 b) əyrinin koordinatları AB/2 və 

f
qeyd olunur. Sonra şaquli 
zondlamanın 
əyrisini ikilaylı şəbəkənin əyrisinin üzərində 
yerləşdirərək elə etmək lazımdır ki, əyri şəbəkənin əyrisinin üzərinə 
düşsün, əyrinin və şəbəkənin oxları paralel olsunlar. Əyrilər üst-üstə 
salındıqdan sonra şəffaf kağızda şəbəkənin çarpazını qeyd edirlər (h
1
və 

1
–in kəsişdiyi 
nöqtə) və şəbəkə əyrisinin indeksi yazılır. Sonra şəffaf kağıza şaquli 
zondlama əyrisi ilə birlikdə yenidən biloqarifmik blank gətirilir və h
1 
xətti ilə layın sərhədinin ayrıldığı dərinliyi təyin edirlər. Burada 
AB/2 oxundan istifadə olunur (bax şək.69 b) 

f
oxundan 

1
qiyməti 
götürülür. 
 Şək.
69. 
Geoelektrik kəsiliş və ŞEZ əyrisinin təhlili. A-nəzəri şəbəkə; 
b-söl ŞEZ əyrisi.
downloaded from KitabYurdu.org

---

210 
Şəbəkədən 

2
/ 

1 
nisbəti götürülür (şək. 68 a), bu dairə ilə işarə 
olunur. 

2
/ 

1
nisbətini və 

1
in qiymətlərini bilərək ikinci layın 
müqavimətini hesablamaq olur. 
Elektrik zondlamanı təkcə simmetrik qurğu ilə yox, AMNB və 
başqaları o cümlədən üç elektrodlu qurğular vasitəsi ilə də aparmaq 
olur.
downloaded from KitabYurdu.org

---

211