Biotexnologiya asoslari

Gormonlar: 
Gormonlar xususiyati o’zidan uncha katta bo’lmagan peptid molekulalari 
va oqsil molekulalarini nomoyon qiladi. Gormonlar molekulasi tuzilishi va hajmiga (kattaligiga) 
bog’liq holda uch guruhga bo’linadi 
14.
Glikozidàzàlàr. 
Glikozidàzàlàr -
glikozid bog’làrini gidroliz qiluvchi fårmåntlàrdir.

---

Bulàr ko’p vàqtlàrdàn båri o’rgànilàdi và ishlàtilàdi. Bu guruhgà kràõmàlni gidroliz qiluvchi 
àmilolitik fårmåntlàr, 
β
-àmilàzàlàr và glikoàmilàzàlàr kiràdi. Ko’p mikroorgànizmlàr 
α
-àmilàzà 
hosil qilàdi, 
β
-àmilàzà sintåzi esà kàm kuzàtilàdi. 
15 Mikrokapsulalash - usuli birinchi bo’lib, 1964 yilda T.CHang tomonidan yaratilgan. Bu 
usul - fermentni suvdagi eritmasini mikrokapsulalar ichiga joylashtirishdan iborat. Mayda 
teshikli polimer plyonkalardan tashkil topgan kichik koptokchalar ichidagi fermentlarni 
tashqariga chiqishi belgilab qo’yilgan. Kapsulalarni olish usuliga qarab, ularni o’lchami hal xil 
bo’ladi (10 dan 100 mikrometrgacha). 
16. Fårmånt fàolligini quyuqlàshrish jàràyonidà yo’qotilishi nàfàqàt uni olib borilish 
råjimigà, bàlki uskunà yoki qurilmàning konstruksiyasigà hàm bog’liqdir. Kåyingi yillàrdà 
vàkuum-bug’làntirgich uskunàlàri ànchà tàkomillàshtirilmoqdà. Ushbu uskunàlàr trubkà shàklidà 
(gorizontàl, vårtikàl và qiya) bo’lib, jàràyonning o’tish muddàtini 10 màrotàbàgà yaqin 
qisqàrtirdi và fårmåntning fàolligi yo’qolishini bir munchà kàmàytirdi. Bulàr jumlàsigà “Àl’fà-
Làvàl’” (SHvåsiya), “Ådinstvo” (YUgoslàviya), “Lyuvà” (SHvåysàriya), “ÀRV” (Frànsiya) và 
boshqà bir qànchà firmàlàr uskunàlàrini kiritish mumkin và ulàrning sàmàràdorligi 200 dàn 
20000 l/s ni tàshkil qilàdi hàmdà fårmåntning fàolligi 10% àtrofidà yo’qotilàdi. 
17
 Aspergillus niger
zamburug’larini suyuq oziqada o’stirish orqali lizin olish jarayoni 
100m
3
hajmdagi fermentyorlarda amalga oshiriladi. Ekish materiali sifatida 10m
3
hajmdagi ekish 
fermentyorlarida olingan o’suvchan miseliylar qo’llaniladi.
18. Hozirgi vaqtda biosensorlardan gazlar va engil uchuvchan mahsulotlarni aniqlashda 
foydalanishni sanoat miqyosida ishlatish usullari amaliyotga tadbiq etildi. Biosensorlarni asosiy 
biotexnologik elementi sifatida ko’pincha turli xil fermentlardan foydalaniladi. Elektrokimyoviy, 
kolorometrik va optik biosensorlar ishlab chiqarishda xususan: glyukozosidaza, laktooksidaza, 
peroksidaza, uriaza, S sitoxrom fermentlari ishlatilmoqda.
19.Bozorda (sabzavot va mevalar tarkibidagi nitrat, nitrit va xilma xil yadoximikatlarni 
aniqlash uchun) biosensorlarga talab kundan kunga uzluksiz ortib bormoqda, bunga quyidagi 
ko’rsatkichlar guvohlik beradi: 1986 yilning o’zidagina AqSH da biosensorlar ishlab chiqarish 
umumiy miqdori 14,4 mln. dollarni tashkil etgan bo’lsa, 1991 yilga kelib esa 365 mln. dollarni 
tashkil etganligi qayd etilgan 
20.
 Sirka kislota
CH
3
COOH 
– rangsiz, o’tkir hidli suyuqlikdir. Oshxona sirkasi (sirka 
kislotasining 5-9% li suvli eritmasi), sirkali essensiya (70-80%), suvsiz yoki muzlatilgan sirka 
kislota (98-99,8%) holidagi sirka kislotalari mavjud.