Paxta xom ashyosini tayyorlash, saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

ULCHASH NATIJALARINI XISOBLASH 
Pressli qisqichli dinamometrda yassi tutamli tolalarni uzish usuli.
Paxta tolasining solishtirma uzilish kuchi (R) sN/teks, (gs/teks) quyidagi formulada 
xisoblanadi. 
3
10
692
.
0
15





c
c
m
Q
P

bu yerda: 
c
Q
- taramchalarning uzilish kuchlarini yig'indisi, sN (gk); 
m
c 
- kesib olingan, uzilishda ishtirok etgan taram o'rta qismining massasi 
yig'indisi, mg; 
bir vaqtda uzilmasligi xisobga olish koeffisiyenti: 
L - mazkur standartning 5,1 bandiga binoan xar bir dinamometr uchun standart
namuna bo'yicha aloxida belgilanadigan to'g'irlov koeffisiyenti. Riflyon qisqichli
dinamometrlarda yassi tutamli tolalar uzish usuli.
Paxta tolasining solishtirma uzilish kuchi (R) sN/teks, (gs/teks) quyidagi 
formula yordamida xisoblanadi. 
T
N
M
Q
P





675
.
0

bu yerda: 
Q
– aloxida taramning uzilish kuchi, sN(gk); 
M – taramning massasi, kg; 
N – 1mg dagi tolalar soni; 
T – tolaning chiziqli zichligi, mteks; 
0,675 – taramdagi tolalarning bir vaqtda uzilmasligini xisobga olish 
koeffisiyenti; 
L – mazkur standartning 5,1 bandiga binoan xar bir dinamometr uchun standart 
namuna bo'yicha aloxida belgilanadigan to'g'irlov koeffisiyenti. 
Chiziqli zichlik va 1 mg dagi tolalar soni Uz RST 620 bo'yicha aniqlanadi. 
Xar bir taramni uzishda olingan sinov natijalaridan, solishtirma uzilish 
kuchining o'rtacha ariifmetik qiymati xisoblanadi. Agar ba'zi bir taramchalarning
solishtirma uzilish kuchi, o'rtacha kuchidan +–2 sN (gs/teks) ga farq qilsa, u xolda bu 
taramchaning sinov natijalari xisoblanmaydi va solishtirma uzilish kuchining o'rtacha 
qiymati qolgan taramchalarning natijalari bo'yicha aniqlanadi. Xisoblash to ikkinchi
o'nlik belgisigacha aniqlik bilan amalga oshiriladi va birinchi o'nlik belgisigacha 
yaxlitlanadi. 
Kelishmovchiliklar kelib chiqqan paytda bitta namuna 2 marotaba sinaladi va 
ikkita sinash natijalari bo'yicha arifmetik qiymat xisoblanadi. Agar solishtirma uzilish 
kuchi qiymatlari o'rtasidagi farq ko'rsatilgan bo'lsa, u xolda uchinchi marotaba sinov 

---

47 
o'tkaziladi va uchta sinovning o'rtacha arifmetik qiymati xisoblanadi. Namunaning 
xavo o'tkazuvchanligi bo'yicha solishtirma uzilish kuchini aniqlash, belgilangan 
tartibga muvofiq jadvaldan aniqlanadi.