Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti

XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 61 - 
1950 yil mart oyida esa 577 mln.AQSh dollari qiymatida past rekord darajadagi 
ko‘rsatkich qayd etilgan. 
 
2.1.2- rasm. AQSh YaIMning yillik o’sish darajasi
(2015-2018 birinchi choragi y.)
10
 
Qo'shma Shtatlarda yalpi ichki mahsulot (YaIM) 2017 yilning to'rtinchi 
choragida o'tgan yilning ayni ushbu choragiga nisbatan 2,50 foizga o'sdi. Qo'shma 
Shtatlarda yalpi ichki mahsulotning yillik o'sish sur'ati 1948 yildan 2017 yilgacha 
bo'lgan davrda o'rtacha 3,19 foizni tashkil etdi. 1950 yilning to'rtinchi choragida 
13,40 foizni tashkil etgan bo‘lsa, 2009 yilning ikkinchi choragida bu ko‘rsatkich 
rekord darajadagi past ko‘rsatkich -4,10 foizni tashkil etdi. 
2.1.8. Migratsiya va ishchi kuchi resurslari 
AQShga 1840 yildan 1930 yilgacha 37 million yevropaliklar yetib kelgan. 
Immigratsiya XX asrning birinchi o'n yilligida, taxminan 9 millionga yaqinlashib 
o'zining eng yuqori cho'qqisiga yetdi. Birinchi Jahon urushi tugaganidan so'ng, 
deyarli cheksiz immigratsiya an'anasi tark etilib, 1924 yilgi Milliy Origins qonuni 
orqali immigratsiya siyosati asosida kvotalar tizimi yaratildi. 1952 yilgi McCarran 
qonuni bo'yicha har yili 1920 yilgi Amerika Qo'shma Shtatlarida istiqomat qiluvchi 
har bir yevropalik millatning aholining 1% dan oltidan bir qismi qabul qilinishi 
mumkin. Kvotalar tizimi 1965 yilda yangi qonun asosida Sharqiy yarim sharda 
10
 https://tradingeconomics.com/usa/gdp-growth-annual 

---

XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 62 - 
ko'chib kelganlar uchun 170 mingtagacha shiftni va G'arbiy Yarimferadan kelganlar 
uchun 120 mingni tashkil qildi; 1978 yil oktyabr oyida ushbu cheklovlar dunyo 
miqyosida 290 ming cheklovga almashtirildi va 1981 yilga kelib 270 mingga 
tushirildi. 
2002 yilda Amerika Qo'shma Shtatlariga 1,063,732 muhojir kirib keldi, 
ulardan 416,860 tasi soni chegaralangan. 2002 yilda 342,099 ta immigrantlar 
Osiyodan kelgan; Shimoliy Amerikadan 404,437 kishi; Janubiy Amerikadan 74 506 
kishi; Yevropadan 174.209 kishi; Afrikadan 60269 kishi va Okeaniya 5.557 
kishidan iborat. 
Ko'pgina musofirlar, asosan, Lotin Amerikasidan, ayniqsa Meksikadan - 
turistlar, talabalar yoki ish bilan shug'ullanadigan vaqtinchalik mehmonlar sifatida 
mamlakatga kirib kelganidan keyin Qo'shma Shtatlarda noqonuniy ravishda yashash 
joyiga ega bo‘lishgan. 1986-yil noyabr oyida Kongress 1982 yildan beri Qo'shma 
Shtatlarda yashab, ishlagan noqonuniy musofirlarga doimiy yashash uchun 
imkoniyat yaratadigan qonunni qabul qildi. 
Buyuk turg'unlik natijasida yuzaga kelgan yuqori kurslardan so'ng yiliga 
an'anaviy tarzda o'rtacha 5 foizga qaytgan ishsizlik darajasi AQShning mehnat 
bozorlari boshqa rivojlangan mamlakatlardan barqaror o‘sayotgan edi. Xizmat 
ko'rsatish sohasi mamlakat aholishining to'rtdan uch qismini ish o'rinlari bilan 
ta‘minlayda. Sanoat ishlab chiqarish sohasida esa mehnat bozorining beshdan bir 
qismi band. AQShninig ayrim sanoat tarmoqlari tomonidan tashkil etilgan kasaba 
uyushmalari davlat va partiya tomonidan tasdiqlanishi kerak. Hukumat sanoatning 
barcha muhim sohalarida monopolistik ish beruvchisi hisoblanadi. 

---