XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 61 -
1950 yil mart oyida esa 577 mln.AQSh dollari qiymatida past rekord darajadagi
ko‘rsatkich qayd etilgan.
2.1.2- rasm. AQSh YaIMning yillik o’sish darajasi
(2015-2018 birinchi choragi y.)
10
Qo'shma Shtatlarda yalpi ichki mahsulot (YaIM) 2017 yilning to'rtinchi
choragida o'tgan yilning ayni ushbu choragiga nisbatan 2,50 foizga o'sdi. Qo'shma
Shtatlarda yalpi ichki mahsulotning yillik o'sish sur'ati 1948 yildan 2017 yilgacha
bo'lgan davrda o'rtacha 3,19 foizni tashkil etdi. 1950 yilning to'rtinchi choragida
13,40 foizni tashkil etgan bo‘lsa, 2009 yilning ikkinchi choragida bu ko‘rsatkich
rekord darajadagi past ko‘rsatkich -4,10 foizni tashkil etdi.
2.1.8. Migratsiya va ishchi kuchi resurslari
AQShga 1840 yildan 1930 yilgacha 37 million yevropaliklar yetib kelgan.
Immigratsiya XX asrning birinchi o'n yilligida, taxminan 9 millionga yaqinlashib
o'zining eng yuqori cho'qqisiga yetdi. Birinchi Jahon urushi tugaganidan so'ng,
deyarli cheksiz immigratsiya an'anasi tark etilib, 1924 yilgi Milliy Origins qonuni
orqali immigratsiya siyosati asosida kvotalar tizimi yaratildi. 1952 yilgi McCarran
qonuni bo'yicha har yili 1920 yilgi Amerika Qo'shma Shtatlarida istiqomat qiluvchi
har bir yevropalik millatning aholining 1% dan oltidan bir qismi qabul qilinishi
mumkin. Kvotalar tizimi 1965 yilda yangi qonun asosida Sharqiy yarim sharda
10
https://tradingeconomics.com/usa/gdp-growth-annual
XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 62 -
ko'chib kelganlar uchun 170 mingtagacha shiftni va G'arbiy Yarimferadan kelganlar
uchun 120 mingni tashkil qildi; 1978 yil oktyabr oyida ushbu cheklovlar dunyo
miqyosida 290 ming cheklovga almashtirildi va 1981 yilga kelib 270 mingga
tushirildi.
2002 yilda Amerika Qo'shma Shtatlariga 1,063,732 muhojir kirib keldi,
ulardan 416,860 tasi soni chegaralangan. 2002 yilda 342,099 ta immigrantlar
Osiyodan kelgan; Shimoliy Amerikadan 404,437 kishi; Janubiy Amerikadan 74 506
kishi; Yevropadan 174.209 kishi; Afrikadan 60269 kishi va Okeaniya 5.557
kishidan iborat.
Ko'pgina musofirlar, asosan, Lotin Amerikasidan, ayniqsa Meksikadan -
turistlar, talabalar yoki ish bilan shug'ullanadigan vaqtinchalik mehmonlar sifatida
mamlakatga kirib kelganidan keyin Qo'shma Shtatlarda noqonuniy ravishda yashash
joyiga ega bo‘lishgan. 1986-yil noyabr oyida Kongress 1982 yildan beri Qo'shma
Shtatlarda yashab, ishlagan noqonuniy musofirlarga doimiy yashash uchun
imkoniyat yaratadigan qonunni qabul qildi.
Buyuk turg'unlik natijasida yuzaga kelgan yuqori kurslardan so'ng yiliga
an'anaviy tarzda o'rtacha 5 foizga qaytgan ishsizlik darajasi AQShning mehnat
bozorlari boshqa rivojlangan mamlakatlardan barqaror o‘sayotgan edi. Xizmat
ko'rsatish sohasi mamlakat aholishining to'rtdan uch qismini ish o'rinlari bilan
ta‘minlayda. Sanoat ishlab chiqarish sohasida esa mehnat bozorining beshdan bir
qismi band. AQShninig ayrim sanoat tarmoqlari tomonidan tashkil etilgan kasaba
uyushmalari davlat va partiya tomonidan tasdiqlanishi kerak. Hukumat sanoatning
barcha muhim sohalarida monopolistik ish beruvchisi hisoblanadi.
|