xarajatlari uskuna qiymatiga qо‘shildi
8 Uskuna foydalanishga topshirildi
19270 0130 0820
Hadya shartnomasi yoki mol-mulkni tekinga berishning boshqa asoslari
bо‘yicha olingan asosiy vositalar 0100-Asosiy vositalarni
hisobga olish schyotlari
debeti bо‘yicha zarur xarajatlarni hisobga olgan holda jopiy qiymatda yoki qabul
qilish-gopshirish hujjatlarida kо‘rsatilgan qiymatda 8530-“Tekinga olingan mol-
mulk” schyoti bilan kirim qilinishi lozim.
7-jadval
Tekinga olingan asosiy vositalar korxona tomonidan qabul qilinishi
Xо‘jalik operatsiyalarining
mazmuni
Debet
Kpedit
Tekinga asosiy vosita olindi
0820-“Asosiy vositalarni
xarid qilish”
8530-“Tekinga
olingan
mol-mulk”
Asosiy vosita foydalanishga
topshirildi
0100-“ asosiy vositalarni
hisobga oluvchi
schyotlar”
0820-“Asosiy vositalarni
xarid qilish”
Ustav kapitaliga ulush hisobiga kiritilgan asosiy vositalarning boshlang‘ich
qiymati deb korxona ta’sischilari (ishtirokchilari) tomonidan kelishilgan ularning
puldagi bahosi tan olinadi.
20
20
O’zR BHM S 5-son “Asosiy vositalar” (O’zR AV 20.01.2004 y. 1299-son bilan ro’yxatga olingan) 3§. 14-band.
Xulosa
Kapital xarajatlar hisobi va obyekt tannarxini aniqlashni takomillashtirish
borasida olib borilgan ilmiy izlanishlar natijalari quyidagi xulosalar qilishga imkon
beradi:
Bitiruv malakaviy ishida kapital qurilish xarajatlarining
muhim tarkibiy
qismi hisoblangan bevosita va bilvosita xarajatlar iqtisodiy elementlari b о‘yicha
tasniflab kо‘rsatilgan.
Bitiruv malakaviy ishida hisob ishlarini tо‘g‘ri tashkil qilish, axbopotlarning
aniq bо‘lishini ta’minlash maqsadida Kapital qо‘yilmalarning bir nechta belgilari
bо‘yicha tasniflash tartibi keltipib о‘tilgan. Ushbu tasnif kapital qо‘yilmalarni
hisobga olish va tahlil qilish japayonida qulaylik tug‘dipadi.
O’zbekiston Respublikasi buxgaltepiya hisobining 21-sonli milliy standaptiga
muvofiq, “Yer” schyoti bо‘yicha eskirish hisoblanmaydi.
Agar yerga eskirish
hisoblanmasa, uning qiymatini hosil qiluvchi xarajatlar qaysi manba hisobidan
qoplanishi, qaysi schyotlarda aks ettirilishi, 0211-“Obodonlashtirilgan epning
eskirishi” schyotida amoptizatsiya qaysi usulda hisoblanishini
aniqlash dolzarb
masalalardan biri hisoblanadi.
Moliyaviy hisobotning 40-sonli “Mulkka qо‘yilgan investitsiyalar (kapital
qо‘yilmalar)” nomli xalqaro standartiga muvofiq, yer bо‘yicha sarflangan xarajatlar
ikki holatda hisobga olinadi:
1.
Yerning qiymati oshirilib, undan naf olish uchun foydalanish kо‘zda
tutilganda.
2.
Kopxona yeyni sotib olgan, ammo hali undan qaysi maqsadda foydalanish
tо‘g‘risida aniq qarorga kelinmagan holatda.
Taklifimizcha, ushbu xalqaro standartlar talablaridan kelib chiqqan holda
O’zbekiston Respublikasi buxgalteriya hisobining 21-sonli BHMSdagi 0800-
“Kapital qо‘yilmalarni hisobga oluvchi schyotlar” tarkibida
ham yer maydonlariga
sarflangan xarajatlarni hisobga olish uchun schyotlar ochish va ular hisobini tо‘g‘ri
yо‘lga
qо‘yish
zarur.
0111-“Yerni
obodonlashtirish” schyotini 0111-
“Obodonlashtirilgan yer” deb atalsa, mantiqiy va uslubiy jihatdan maqsadga
muvofiq bо‘lar edi, chunki epni obodonlashtirish xarajatlarni sarflanish japayonini
anglatsa, “obodonlashtirilgan yer” jumlasi
tugallangan jarayonni bildirib, aniq
qiymat kо‘rinishiga kelgan asosiy vosita hisoblanadi. “Yerni obodonlashtirish”
jarayoni esa 0800-“ Kapital qо‘yilmalarni hisobga oluvchi schyotlar”da о‘z о‘rniga
ega.
Kapital xarajatlar hisobini tо‘g‘ri, о‘z vaqtida yuritilishi uning analitik hisobi
ma’lumotlarini sintetik hisob ma’lumotlariga muvofiqligi bilan bevosita bog‘liq.
Kapital xarajatlar hisobini tо‘g‘ri yuritilishi natijasida ushbu ma’lumotlardan
foydalanuvchilar, boshqaruv xodimlari va tekshiruvchilar uchun asos bо‘la oladigan
ma’lumotlar bazasi vujudga keladi. Bu о‘z navbatida hisob-kitob va tahlil ishlarini
samarali tashkil etishga xizmat qiladi.
Dostları ilə paylaş: