Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

“Fuqarolarning huquq va erkinliklarini ishonchli himoya qilish 
kafolatlarini ta’minlashga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar qabul 
qilinganligi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasining ayrim 
qonun hujjatlariga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”
gi 
421-sonli Qonuni
va boshqa qoidalari qonun deb e’tirof etilishi lozim, 
biroq ushbu normativ-huquqiy hujjat o‘zi huquqiy me’yorlar tizimi sifatida 
qonun tomonidan orqaga qaytish kuchi nuqtai nazaridan e’tirof etilmasligi 
kerak. 
99 

---

«Qonun» tushunchasiga bunday yondashish normativ-huquqiy 
hujjatlar huquqiy normalar yig‘indisidan iborat ekanligidan, ayrimlari esa, 
ilgarigi amal qilgan normalarga qaraganda talabchanligidan kelib chiqadi
1
. 
Shunga muvofiq, qonunning aks ta’sir kuchi o‘z ichiga jiddiyroq holatlarni 
olib, insonparvarlik va adolat prinsiplariga qarama-qarshi borib aybdor 
ahvolining butunlay yomonlashuviga sabab bo‘lishi mumkin. 
Yangi qonunni qo‘llash sudlanuvchi uchun qulay bo‘lishi lozim. 
Aynan shunda qonunning aks ta’sir kuchi o‘z ifodasini topadi. Shuni 
nazarda tutish kerakki, huquqiy normalarga teskari kuch berish ular 
Jinoyat kodeksining Umumiy va Maxsus qismlariga kirish-kirmasligiga 
bog‘liq emas. 
Kodeksning Umumiy qismi normalarining qo‘llanilishi jinoyat qonuni 
qo‘llanilishining umumiy qoidalariga bo‘ysunadi. Shu sababli har bir 
holatda norma jinoyat sodir etgan shaxsning umumiy holatini 
yumshatishni ta’minlashdan kelib chiqadi. Masalan, O‘zbekiston 
Respublikasining 2001 yil 21 avgustdagi Qonuni bilan JKga kiritilgan 
o‘zgartishlarga muvofiq, jinoyatlar klassifikatsiyasi o‘zgartirilgan, 
jumladan, ijtimoiy xavfi katta bo‘lmagan va uncha og‘ir bo‘lmagan 
jinoyatlar doirasi kengaytirilgan
2
. Shunga ko‘ra bu norma orqaga qaytish 
kuchiga ega, chunki u ilgari mavjud bo‘lgan normalarga qaraganda ancha 
yengil. 
NOTA BENE ! 
Qilmishning jinoiyligini bekor qiladigan, jazoni yengillashtiradigan 
yoki shaxsning ahvolini boshqacha tarzda yaxshilaydigan