1992-ci ild
ə idxal-ixrac əməliyyatlarının həcmi 2423,83
milyon
ABŞ dolları olsa da, 1993-cü ildə bu göstərici 55,8% azalaraq
1353,46 milyon dollar t
əşkil edib, 1994-cü
ildə xarici ticarət
dövriyyəsinin həcmi bir qədər artsa da, 1995-ci ildə yenidən
aşağı düşmüşdür.
Əhalinin ən zəruri istehlak mallarına tələbatının
ödənilməsi zərurəti bütün qüvvələri bu məqsədə yönəltmişdir.
T
əsadüfi
deyildir ki, 1992-1996-cı illər ərzində ixrac 2,3 dəfə
azaldığı halda, İdxal 1995-ci ildə 1992-ci il səviyyəsini ötüb
keçmişdir.
Araşdırmalar göstərir ki, bu illər ərzində respublikamızın
xarici iqtisadi
əlaqələrinin xarakteri, forma və miqyası, idxal-ixrac
əməliyyatlarının strukturu və coğrafi İstiqamətləri ciddi
d
əyişikliklərə məruz qalmışdır.
Az
ərbaycanın ticarət əlaqələrində 1992-ci İldən
başlayaraq uzaq xarici ölkələrin xüsusi çəkisi get-gedə artmağa
başlamışdır. Əgər 1992-ci ildə Azərbaycanın keçmiş SSRİ
respublikaları ilə ticarət dövriyyəsi
ümumi xarici ticarət
dövriyyəsinin 87,4%-ni təşkil edirdisə, 1992-ci ildə bu göstərici,
55,2%, 1993-
cü ildə 53.6%, 1994-cü ildə 53,7%, 1995-ci İldə isə
36,7%, 1998-ci ild
ə 37,8%, 1999-cu ildə 25,3%, 2000-ci ildə
17,9% pl-
muşdur.
Az
ərbaycanın əsas ticarət partnyorları olan Rusiyadan
idxal 1991-1996-
cı illərdə 2,5 dəfə, ixrac isə 3,1 dəfə,
Ukraynadan İdxal 2,3 dəfə, ixrac 3,5 dəfə, Qazaxıstandan idxal
2,2 d
əfə, İxrac isə 1,5 dəfə azalmışdır.
Bunun əksinə olaraq
Türkiyə və İranla olan xarici ticarət dövriyyəsi sürətlə artmışdır.
Mal dövriyyəsinin həcminə görə bu iki ölkə Azərbaycanın əsas
ticar
ət partnyoruna çevrilmişlər: 1996-cı ildə idxalın 29,3%-i,
İxracın isə 41,9%-l həmin dövlətlərlə aparılmışdır.
275
Göstərmək lazımdır ki, xarici ticarətdə baş vermiş böhranı
aradan qaldırmaq üçün 1993-cü ildən başlayaraq müəyyən
t
ədbirlər həyata keçirilmişdir.
Az
ərbaycanda xarici ticarət hələ 1993-cü İldə dövlətin
tam n
əzarətində idi. Bu dövrdə ölkədə strateji məhsulların əksər
hiss
əsi müəyyən kvota daxilində, lisenziyalaşdırma qaydasında
İxrac edilirdi. Lakin bazar iqtisadiyyatının
tələblərinə uyğun
olaraq xarici iqtisadi
əlaqələrin sərbəstləşdirilməsi sahəsində
müəyyən addımlar atılmağa başlandı. İlk
dəfə olaraq
lisenziyalaşdırma və kvotalaşdırma əsasında ixrac edilən məhsul
növlərinin sayı azaldıldı. Ancaq bu sahədə ilk əsaslı tədbir
«Azərbaycan Respublikasında xarici ticarətin sərbəstləşdirilməsi
haqqında» Azərbaycan Respublikası prezidentinin 1994- cü il
tarixli 125 nömrəli fərmanı oldu.
Fərmana əsasən əhəmiyyətli
malların bütün hüquqi şəxslər tərəfindən ixracına icazə verildi.
M
əhsulların ixracı əvvəlcədən ödənilən və ya geri çağırılmayan
akkreditiv açıldığı hallarda həyata keçirilə bilərdi. Bu fərmanla
xarici iqtisadi
əlaqələrə nəzarət üzrə Dövlət Komissiyası yaradıldı
v
ə strateji əhəmiyyətli mallar üzrə barter əməliyyatlarının
aparılmasına icazə verilməsi bu komissiyaya həvalə olundu.
F
ərmana uyğun olaraq, Nazirlər Kabineti «Azərbay- can
Respublikasında xarici ticarətin sərbəstləşdirilməsi haqqın- da»
15 noyabr 1995-ci
il tarixli q
ərar verdi. Qərara görə ixrac
əməliyyatlarının lisenziyalaşdırılması və kvotälaşdırılması ləğv
olunaraq, xarici ticar
ətin təşkili haqqında yeni
əsasnamə təsdiq
olundu.^"*
Dostları ilə paylaş: