Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mulohaza uchun
- Ma’lumot uchun Mulohaza uchun
|
Ijodiy faoliyat
Bu kurashda Sug‘d ixshidlari, Buxoro buxorxu- dotlari, Kesh va Nasaf hokim- lari, Choch tudunlari, Farg‘ona hukm dor (ixshid)lari va Toxariston yabg‘ulari yagona maqsad yo‘li- da birlashdilar. Ayniqsa, turk-sug‘d ittifoqining kuchayishiga G‘ar- biy Turk xoqonligi vorisi bo‘lgan Turkash xoqonligi hukmdori Suluxonning turonliklarga yordam berishi sabab bo‘ldi. Mulohaza uchun Arab istilosi turk-sug‘d munosabatlarini yana bir sinovdan o‘tkazdi. Arablar G‘arbiy Turk xoqonligi tasarrufidagi hududlarga hujum qilib, o‘l - kadagi yirik va mayda mulkliklar o‘rtasidagi siyosiy tarqoqlikdan unumli foydalandi. Turk xoqonlari va Sug‘d hokimliklar o‘rtasiga nifoq solib, o‘zaro ishonchsizlik uyg‘ot - di. Sharqiy va G‘arbiy Turk xoqonliklari, Sug‘d, Choch, Farg‘ona ittifoqining barqaror emasligi ham arab istilochilariga qo‘l keldi. Ayrim hokimliklarning (Kesh, Nasaf, Xo - razm) arab qo‘shinlarini qo‘llab-quvvatlashi istilo muvaffaqiyatini ta’minladi. Qutaybaning siyosiy va harbiy tadbirkorligi o‘z samarasini berdi. Istiloning hal qi - luvchi ikkinchi bosqichi mahalliy aholining istiloga qarshi turkiy davlatlar (G‘arbiy Turk, Sharqiy Turk va Turkash xoqonliklari) boshchiligidagi kurashi va Sug‘ddagi qo‘zg‘o - lonlar bilan kechsa-da, Movarounnahrni islomlashtirish jarayoni davom ettirildi. Ma’lumot uchun Mulohaza uchun «Inal xoqonga arab, tuxor hujum qildi. O‘shanda ajra- ladigan choki bor dubulg‘a kiygan so‘g‘doq xalqi ham- masi keldi. O‘sha kuni hu- jum qildi. Turk xalqi Temir darvozagacha, Tinsi o‘g‘li yotadigan toqqa yetdi». To‘nyuquq bitiktoshining 45-47-qatorlari Islom dinining Turonga kirib kelishi va tarqalishi bevosita arab istilolari va arab - larning ko‘p asrlik hukmronligi bilan bog‘liq. Turonga arab xalifaligi yurishlari VII asrda boshlangan bo‘lsa ham, o‘lkani uzil-kesil bosib olishga uzoq davrli kurash- dan so‘ng faqat arab qo‘mondoni Qutayba ibn Muslim erishdi. Mintaqada yangi siyosiy kuchning paydo bo‘li- shi oqibatida Turon hududi ikki qismga bo‘lindi: 1) Mo - varounnahr («Daryoning narigi tomoni») va 2) Arodi at- turk («Turklar yerlari», ya’ni arablarga bo‘ysunmagan hukmdorlar yerlari). Mazkur ikki hududda islomlashuv jarayonlari turli xilda kecha boshladi. 1. Manbalardan foydalangan holda Umaviylar davri xrono- logiyasini tuzib chiqing. Bun- da aynan qaysi xalifalar O‘rta Osiyo ijtimoiy-madaniy hayoti- da o‘ziga xos iz qoldirgan? 2. Arab xalifaligi davrida yig‘il- gan soliqlar, yig‘imlar xalqning ijtimoiy-iqtisodiy hayotini og‘ir- lashtirganligiga oid misollar keltiring. Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|