Ekosistemalar
barha harekette, bir-biri menen baylanisqan ham
qatnasta bolip energiya kiriwin ham shigiwm basqanp turadi.
Ayinm ekosistemalarda zatlardm shigip ketiwi juda joqari
bolip, olardagi turaqliliq shetten keletugin zatlar esabman uslep
turiladi. Тек gana olardin almasip tunwi
natiyjesinde tirishilik
ushm zatlar, energiya menen tamiyinlenedi. Ekosistemalarda
zatlardm almasiwi, energiyanm otip tunwi bolsa organizmlerdin
har dayimgi funkcional xizmetine baylanisli.
Ekosistema shegaralan.
Ekosistema tusinigi, shegarasizday
bohp korinedi, biraq
onm ulken - kishisi bar, maselen, quminsqa
uyasi, akvarium, shaqalar,
day teniz, togay, taw, biosfera: olar
ortasman shegaralawshi siziq otkiziw mumkin bolsa, olardm har
biri bolek-bolek ekosistemalar bolip tabiladi.
40-suwret. Shirigen tiibir ekosistemasi
Ekosistema ozinin olshemine
qarap tomendegi turlerge
bolinedi:
- makroekosistema - okean yaki geografiyahq zonalar;
- mezoekosistema - togay, hawiz, kol;
- mikroekosistema -agash tubiri (40-suwret), kolba,
akvarium.
Bul jerde ulken yaki kishi ekosistema]arga energiyanm kiriwi
- shigiwmda ortaliqtm ozgeriwi har-qiyli boladi, yagniy: 1)
29fi
V
6/geriw ekosistemamn kolemine baylamsh,
eger ol lilken bolsa
(tabiyiy zona, okean) sirtqi ortaliqtm azgana ozgeriwine garezli
bolmaydi, kishileri (hawiz, bag) garezli boladi; 2) ekosistema
ulken bolsa, onda
energiya ham zatlar keliwi, almasawi him
shigiwi da kop boladi; 3) ekosistemada avtotrof ham geterotrof
organizmler arasinda bolip otetugin processler tenliginin buziliwi
kiishli bolsa, om tiklew ushm sirttan
keletugin energiya da kop
boladi; 4) jas sistemalardm rawajlaniw stadiyasi ham darejesi
eski jetilgen sistemalardan panq qiladi.
Dostları ilə paylaş: