‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

(16.1-chizma).
267

---

16.1-chizm a. Boshqaruv ob yek ti va subyekti.
Shunday qilib, ishlab chiqarishni boshqarish — ishchilami 
boshqarishdan iborat b o ‘lib, ular o ‘z navbatida m ehnat vositalarini 
boshqaradilar. Odam larni boshqarish ishlab chiqarishda ularning 
m unosabatlariga ham ta ’sir k o ‘rsatishdir.
Iqtisodiy faoliyat ishlab chiqarishdan boshlanadi. Har qanday 
ishlab chiqarishda ikki om il — shaxsiy-insoniy omil va moddiy- 
ashyoviy omil ishtirok etadi.
Chunonchi:
Bunda: / — ishchi kuchi (shaxsiy-insoniy omil);
IChv
— ishlab chiqarish vositalari (mehnat predm etlari, y a ’ni 
xom ashyo, ma teriallar va m ehnat qurollari, y a ’ni mashina, asbob- 
uskunalar, oMchash, hisoblash asboblari va h.k.).
ICh — ishlab chiqarish jarayoni; T — taqsim ot; A —
yirboshlash; I — iste’mol.
Ishlab chiqarish jaray o n id a mahsulot yaratiladi va u taqsimot, 
ayirboshlash orqali iste’m ol qilish bilan tugallanadi. Ishlab chiqarish 
m uhitida boshqarish faoliyatining asosiy m aqsadi — bu ishlab 
chiqarish samaradorligini oshirish vayuqori foyda olishdir.
268

---

Demak, ishlab chiqarishni boshqarish bevosita ish lab
chiqarish jarayoniga ta ’sir qiluvchi tashqi va ichki om illam i 
boshqarish jarayonlarini o ‘z ichiga oladi.
16.2. Operatsion menejment va uning vazifalari
1750-yildan oldin. 
Bu davrda ishlab chiqarish hozirgidan 
tubdan farq qilar edi. K o‘pgina h unarm andlar uyida ishlar, sh u n in g
uchun kottedj tizim i yoki kottedj sanoati deb yuritilar edi. U m um an 
olganda, sanoat revolutsiyasiga qadar ishlab chiqarishning 3 ta b el- 
gisi bor edi: 1. Ishlab chiqaruvchi va iste ’m olchi orasida bev o sita 
bog‘liqlikning m avjudligi; 2. K ichik m exanizatsiya; 3. H unarm and- 
chilik, q o ‘lda yasalgan va individual m ahsulotni ishlab chiqarish.