8-qoida. « 0 ‘z cho‘ntagi» qoidasiga ko‘ra: sotilgan m ahsulot
ning aniq hissasiga egaman, bilaman va ixtiyor etaman. Haqiqatda
tashkilot uchun bu shuni bildiradiki, o ‘zining mahsulotini ishlab
chiqaradigan va uni tashkilotdan tashqarida yoki tashkilot ichida
sotadigan b o ‘lim lar va «lavozimlar», m oliyaviy mustaqillik tamoyili
asosida ishlash va haq olish imkoniyatiga ega. Samarali ishlaydigan
tashkilotlarda ichki o ‘zaro kelishuvlar va shartnomalar tizimi amal
qiladi. B uning asosida uzoq muddatli iqtisodiy normativlar tizimi
yotadi, bu esa b o ‘limlarda oldindan o ‘z ishining moliyaviy natijasini
rejalashtirish im konini beradi, bu yerda quyidagi holatlar vujudga ke
ladi: 1. Tashkilot yoki yom on ishlaydigan bo‘lim lam ing moliyaviy
m uam m osini hal etish. 2. Yaxshi ishlaydigan bo ‘limlarning iqtisodiy
norm ativlarini «yuqori»dan qattiq nazorat ostiga olish kerak, chunki
ular ixtiyoridagi foyda ju d a ham kattadir.
9-qoida. Tashkilotda o ‘m atilgan tartibni hech kim, hattoki
firma prezidenti ham buzishga haqqi y o ‘q. Har qaysi m uam m oning
vujudga kelishiga qarab vaziyatni o ‘rganish kerak, sababini aniqlab
va tashkilotning kerakli elementlarini o ‘zgartirish kerak. Tashkilot
elem entlariga quyidagilar kiradi: maqsadlar, strategiya, tashkiliy
tuzilma; vakolatlarni uzatish; personal; motivatsiya.
Tashkilotni tashkil etish tam oyilini tanlash tashqi m uhit
barqarorligi va ishlab chiqarish jarayonining xususiyatidan bo g ‘liq,
bundan tashqari zamonaviy m enejm ent rivojlanishini ham inobatga
olish kerak.
7.4. Boshqaruv vakolatlari va vakolatlarni uzatish B oshqaruv tizim ida rahbarlar tom onidan o ‘z q o ‘li ostidagi
xodim larga o ‘zi javobgar b o ‘lgan vazifalam i hal etish yoki ishlarni
122
