Yosh psixologiyasi va pedagogik psixologiyasi faniga kirish

Ko’nikma
- mashq qilish natijasida yuzaga kelgan xatti-Harakatlarning 
avtomatlashgan usuli. Fiziologik jihatdan ko’nikma bosh miyaning katta yarim 
sharlari po’stlogida Hosil bo’lib, vaqtinchalik nerv boglanishlarining barqaror 
tizimining funktsiyasini ta'minlaydi. Dinamik-styeryeotiplarni yaratish sharoitlari 
bir vaqtning o’zida avtomatlashgan akt bilan murakkab analitik-sintyetik faoliyatni 
yuzaga keltiradi. Buning natijasida nafaqat ko’nikmalar, bilim malakalar Ham 
yuzaga keladi. 
Malaka
- oldinga qo’yilgan maqsad va xatti-Harakat sharoitidan kelib 
chiqadigan muvaffaqiyatli Harakatlar usulidir. Malakalar xatti-harakat uslbi bo`la 
turib, ma'lum faoliyat turiga qarab ishlab chiqarish, o`quv, ijtimoiy, sport, 
tashkiliy, texnik faoliyat, ilmi faoliyat, san'at sohasidagi ko`nikmalar va boshqalar 
bo`lishi mumkin. Lekin, barcha faoliyat turlarida qo`llaniladigan ko`nikma va 
mialakalar mavjud: bular – harakat, sensor, aqliy ko`nikma va malakalardir. 
Harakat ko`nikmalariga jismoniy myehnat , sport va o`quv ko`nikmalari (xat 
yozish, tez o`qish va hokazo) kiradi. 
Sensor ko`nikma va malakalarga o`lchov, yorug`lik, ovoz va simvolik 
ma'lumotlarni tez va to`g`ri qabul qilish bilan bog`liq bo`lgan va boshqarish 
markazlarida takrorlab borishlar kiradi. 
Aqliy ko`nikma va malakalarga – kuzatish usullari, malakalrni rivojlantirish, 
og`zaki va yozma hisob-kitobni ishlab chiqish, harakatlarga yo`naltirish, kitob 
bilan ishlash, arxiv materiallarini yig`ish, ilmi tajriba o`tkazish va hokazo, 
ko`nikmalar mashq natijasida yuzaga keladi, ya'ni bunda maqsad sari 
yo`naltirilgan( doimi) qaytarish mstahkamlashga olib keladi va samarali usullar 
asosida qata-qayta qaytarilishi amalga oshiriladi.
Inson tomonidan egallangan ko`nikma va malakalar yangi ko`nikmalarni 
shakllantirishga ta'sir ko`rsatadi. 
Qonuniyatlar: 
Ko`nikmalarning hosil bo`lishining notekis jarayoni. Bu mashqlarning egri 
grafigida namoyon bo`ladi. Yuqorida keltirilgan rasmda buni ko`rish mumkin. 
Ko`nikmalarning 
ko`chishi, 
Ijobiy 
ko`nikmalarning 
yangilarini 
shkallanishiga ta'siri ko`chish dyeyiladi. Ko`nikmalardagi salbiy ta'sir esa 
interferentsiya deb ataladi, bunda eski ko`nikma yangisining shakllanishiga xalaqt 
beradi. 

---

140 
Ko`nikmani progryesiv va ryegryessiv – ko`nikma uzoq vaqt miqdorida 
xizmat qilishi uun undan foydalanish lozim. Aks holda deavtovatlashtirish yuzaga 
kelib, zarur harakatlar o`z tezligi, yangiligi, aniqligi va avtomatlashtirilgan 
harakatlarni ta'minlovchi xususiyatlarini yo`qotadi. 
Odatlar – bu shunday xattiqharakatlarki, ular o`z-o`zidan avtomatik tarzda 
yuz beradi. Odatlarni insonning madaniy va axloqiy xulqida ahamiyati katta. 
Ta'lim boqariladigan jarayoni bo`lib, bunda har bir bolaning harakati 
qadamba-qadam nazorat qilinadi, o`qituvchi har bir bosqichda o`quvchining 
bilimlarini malakalarini o`zlashtirish haqida axborot olib turadi, yangi material 
avvalgi myetrialni o`zlashtirishga qarab taqdim etiladi.