Diduragay chatishtirish Diduragay chatishtirish - Ikki juft belgilari bilan farq qiluvchi ota-ona organizmlarni
chatishtirish.
Diduragay chatishtirishda duragaylash uchun ikki juft alternativ belgili
masalan, rangi va shakli
bilan farq qiluvchi no‘xatlar chatishtiriladi. Digomozigotali organizmlar AABB (sariq, silliq) va
aabb (yashil, burushgan) organizmlar chatishtirishdan F1da АаВb (100%) sariq silliq
organizmlar olinadi. Bunda birinchi avlodda bir xillilik (bir xilligi) qonunining yuzaga
chiqqanligini ko‘ramiz. So‘ngra hosil bo‘lgan digeterozigota duragaylar o‘zaro chatishtirilganda
F2 quyidagi natijani olamiz: sariq silliq A – B–; sariq burushgan A – bb;
yashil silliq aaB–; yashil
burushgan – aabb. Duragaylarning F2 dagi fenotipik jihatdan 9:3:3:1, genotipik jihatdan
1:2:2:4:1:2:1:2:1 nisbatda ajralish beradi. Duragaylarda hosil bo‘ladigan gametalarni hisoblab
topish mumkin.Poliduragaylardagi gametalarning umumiy sonini hisoblash formulasi — 2
n ,
n — genotipdagi geterozigota juft genlarning soni ( Aa) duragayda ikki xil 21 gameta; AaBb
duragayda esa to‘rt xil 22 tipdagi gameta hosil bo‘ladi. AaBbCc — triduragayda sakkiz xil 23
tipdagi gameta hosil bo‘ladi.
1. No`xatning uzun poyali, oq gultojbargli formasi, kalta poyali, qizil gultojbargli navlar bilan
chatishtirilganda F1 da 120 ta uzun poyali, qizil gultojbargli o`simliklar hosil bo`lgan. F2 da 720
ta o`simlik olindi. A) F1 dan necha xil gameta hosil bo`ladi. B) F1 necha xil genotipga ega? c)F2
dagi o`simliklarning nechtasi uzun poyali, qizil gultojbargli bo`lgan? D) F2 dagi o`simliklarning
nechtasi kalta poyali, oq gultojbargli bo`ladi?
a)
A-Uzun a-kalta B-qizil b-oq
P AAbb x aaBB
Gam. Ab aB
F1 AaBb
Bu genotipdan necha xil gameta hosil bo`lishini aniqlash uchun yuqoridagi jadvalda berilgan
formuladan foydalaniladi: 2
n
. AaBb genotipda “n” 2 ga teng. Demak, 2
2
=4. 4 xil gameta
hosil bo`ladi.
b) yuqoridagi yechimdan ko`rinib turibdiki F1 da faqatgina AaBb genotipik sinf hosil bo`lgan.
Demak, 1ta genotipik sinf hosil bo`ladi.
c) F2 ni aniqlash uchun F1 organizmlarni o`zaro chatishtiramiz. Natijani Pennet katakchasida
ifodalaymiz.
Fotihbek Komilov Genetikadan masalalar yechish
13
P AaBb x AaBb