Iqtisodiyot asoslari

Kapitalni chetga chiqarish
– kapitalni bir qismini milliy aylanmadan 
chiqarish va boshqa mamlakatlarda ishlab chiqarish jarayoniga yoki turli 
shakllardagi boshqa muomalaga qo‘shishdir. 
Maqsad 
– xo‘jalik yuritishni milliy sharoitlari bilan solishtirganda ish-
lab chiqarishning baynalmilal omilini ishlatish bilan bog‘liq ustunlik 
hisobiga yuqoriroq foyda normasini olish. 
Chetga kapital chiqarishning zamonaviy xarakterli belgilari: 

ishlab chiqarish kapitalini miqyoslarining o‘sishi; 

kapitalni chiqarish asosan va ustun tarzda yuqori darajada rivojlangan 
mamlakatlar o‘rtasida amalga oshirila boshlandi; 

70-yillarning boshlaridan rivojlangan mamlakatlarning kapital ek-
sportchilari sifatidagi rollari oshadi; 

kapitalni chetga chiqarish rivojlangan mamlakatlarni elektronika, 
mashinasozlik, fan, informatika sohasida xalqaro mehnat taqsimotiga 
qo‘shish va ularni jahon ishlab chiqarishining bir qator yo‘nalishlari 
bo‘yicha dunyo yetakchilariga aylantirish shakli bo‘ldi; 

---

135 

kapital chiqarishning tarmoq tuzilmasining o‘zgarishi – eng yangi 
texnologiyalar va xizmat ko‘rsatish sohalariga xorijiy investitsiyalarning 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri kiritilish sur’atlarining o‘sishi; 

keyingi o‘n yilliklarda kapital chiqarish ishlab chiqarishning 
baynalmilallashishining transmilliy shaklining intensiv rivojlanishi uchun 
sharoitlar yaratdi. 
 
Xalqaro savdo
– bu xalqaro iqtisodiy munosabatlarning xalqaro 
mehnat taqsimotiga asoslanadigan, tovar va xizmatlarning eksporti va im-
porti vositasida olib boriladigan shaklidir. 
Xalqaro savdo hajmi
tovarlar va xizmatlarning hamda sof eksport 
ko‘rsatkichlarining dinamikasi, ularning yalpi milliy mahsulotga nisbati bi-
lan ifodalanadi. 
Taqqoslanuvchi ustunliklar tamoyiliga 
asoslangan erkin savdo
jahon 
iqtisodiyotiga resurslarni samaraliroq joylashtirish va yuqoriroq darajadagi 
moddiy farovonlikka erishish imkoniyatini beradi. 
Savdoni bojlar yoki ma’muriy tartibga solish yordamida bir yoki bir 
nechta tarmoqni xorijiy raqobatdan himoya qilishga mo‘ljal oldirilgan