O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi
- rasm. Mantiqiy ulash (MUQ) qurilmasining ishlash prinsipi
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5.15 - rasm. Alohida muvofiqlashtirilgan boshqaruvli TO’ – D tizimidagi reversli yuritmaning mexanik xarakteristikalari.
|
5.14 - rasm. Mantiqiy ulash (MUQ) qurilmasining ishlash prinsipi.
Shunday qilib to‘g‘irlagich rejimida ishlayotgan tiristorlar guruhiga α old = 0÷ π/2 burchakli ochuvchi impulslar beriladi. Bunda IFBT(orq) α orq = π- α old burchakli impulslar ishlab chiqaradi, ya’ni UZ(orq) o‘zgartirgichning invertor ish rejimiga mos keladigan. Biroq KL(orq) elektron kalit ochiq bo‘lgani sababli, boshqarish impulslari UZ(orq) tiristorlar guruhiga yetib kelmaydi. UZ(orq) o‘zgartirgich yopiq, lekin u invert ish rejimida ishlashga tayyorlangan. 147 Bunday moslashtirish boshqaruv prinsipi (5.23) bilan aniqlanadi va yuritmaning harakat hamda tormoz rejimlaridagi mexanik xarakteristikalarni moslashtirish imkonini beradi. Ushbu prinsip 5.15 - rasmda ko‘rsatilgan. Yuritmani tormozlash zarurati bo‘lganda ω vaz. Tezlikni boshqarish topshirig‘i signali kamaytiriladi. Tezlik bo‘yicha hatolik ishorani o‘zgartiradi (ω vaz. - ω)< 0, va MUQ ga kirishda signal (+) dan (-) ishoraga o‘zgaradi. Shunga mos ravishda KL(old) kantakt o‘chiriladi, va kantakt KL(orq) yoqiladi. Biroq KL(orq) kontaktning yo‘qolishi birdaniga sodir bo‘lmaydi, balki bir oz vaqt kechikib sodir bo‘ladi. Bu kechikish esa yakor toki nolga tushishi uchun va UZ(old) tiristorlar guruhi yopish hususiyatini tiklash uchun kerak bo‘ladi. Tokning nolgacha tushishi TD tok datchigi bilan va NO nol – organi bilan nazorat qilinadi (boshqa sxemalarda bu maqsadda ventillar o‘tkazuvchanlik datchigi VOD ishlatiladi). 5.15 - rasm. Alohida muvofiqlashtirilgan boshqaruvli TO’ – D tizimidagi reversli yuritmaning mexanik xarakteristikalari. Tok nolga tushganda, bir oz vaqt kechikish o‘tgandan keyin, KL(orq) kalit yoqiladi va UZ(orq) o‘zgartirgich oldindan tayyorlangan invert rejimda ishga kirishadi. Yuritma rekuperativ tormozlanish rejimiga o‘tadi. Tiristorlar guruhini 148 qayta ulash vaqti 5-10 millisekundni tashkil etadi. Bu esa aksariyat holatlarda yuqori sifatli boshqaruvni ta’minlash uchun yetarli hisoblanadi. Harakat rejimida «orqaga» yo‘nalishda ishlaganda tezlikni berish ishorasi manfiy, tezlik bo‘yicha hatolikning absolyut qiymati (ω vaz. - ω) musbat. Shuning uchun MUQ kirishiga manfiy signal keladi va KL(orq) kalit yoqiladi. UZ(orq) o‘zgartirgich to‘g‘irlagich rejimida ishlaydi. MUQ ishlashining mantiqiy qoidalari 5.3 – jadvalda keltirilgan. Shuningdek, MUQning boshqa sxemalari ham ishlatiladi. Alohida boshqaruvli TO’ – D reversli yuritmaning mexanik xarakteristikalari 5.15 - rasmda ko‘rsatilgan. Yakorning uzluksiz tokida ular (5.21)ga asosan chiziladi. 5.3.- jadval. ω vaz . ishora | ω vaz. - ω | ishora MUQ kirishidagi ishora Yoqilgan kalit Ishlayotgan ozgartirgich Yuritma ish rejimi + + + К(old) UZ(old) motor + - - К(orq) UZ(orq) tormoz - + - К(old) UZ(orq) motor - - + К(orq) UZ(old) tormoz Uzuqli tok rejimida momentning kichik qiymatlarida xarakteristikalarining chiziqliligi buziladi. Zamonaviy tok va tezlik bo‘yicha yopiq konturli rostlash tizimlarida moslashuv rostlagichlarini qo‘llash hisobiga mexanik xarakteristikalarni momentining kichik qiymatlarida ham chiziqlashtirishga erishilmoqda. TO’ – D yuritmadagi tiristorli o‘zgartirgichlar iste’mol tokini yoki kuchlanishni o‘zgarmas tok motori nominal kuchlanishi bilan moslashtiruvchi transformatorlardan oladi, agar bunday moslashtirish talab qilinmasa oddiy bir 149 fazali yoki uch fazali manba 380/220 V dan oladi. Ikkinchi holatda o‘zgartirgichga kirish joyida reaktorlar ishlatiladi (5.10 - rasmga qarang). O‘zgartirgichning uch fazali ko‘prikli sxemasida transformatorning quvvati quyidagi ifoda bilan aniqlanadi: . Bu yerda U dn , I dn – transformatorning to‘g‘irlangan nominal kuchlanishi va toki. K v – 1,05 – tok shaklini o‘zgarishini inobatga oluvchi koeffitsient. α min – to‘g‘irlangan nominal kuchlanishga mos keladigan minimal boshqaruv burchagi. η tr ,η n – transformator va o‘zgartirgichning F.I.K. Tiristorli elektr yuritmaning F.I.K.i energiyani o‘zgartiruvchi qismlari F.I.K.lari ko‘paytmasi bilan aniqlanadi: η to- D = η tr · η n · η dv . Tiristorning F.I.K.i 0,9 – 0,95 oraliqda bo‘ladi va quvvat oshishi bilan u ham oshadi. Tiristorli o‘zgartirgichlarda yo‘qotishlar sezilarli bo‘lmaydi, chunki ular asosan yarim o‘tkazgichli asboblardagi quvvat yo‘qotishlari bilan kuzatiladi. Ko‘prikli sxema uchun ΔP n = 2I dn ΔU tir Bu yerda ΔU tir ≈ 2V – ochiq tiristordagi kuchlanish tushishi. Odatda o‘zgartkichlarning F.I.K.i 0,95 – 0,98 ni tashkil qiladi. O‘zgarmas tok motori o‘rtacha F.I.K.ini η dv. = 0,88 ga teng deb qabul qilib, TO’-Dyuritmaning nominal yuklamadagi F.I.K. η TO’ - D = 0,78 ÷ 0,82 ekanligini ko‘ramiz. Bu esa yuqori ko‘rsatkich hisoblanadi. TO’ – D yuritmaning energetik jihatdan kamchiligi o‘rtacha silliqli quvvat koeffitsienti qiymatining pastigi va iste’mol tarmog‘i toki shaklining buzilishidir. Tiristorli o‘zgartkichlar o‘zgaruvchan tok tarmog‘idagi tok shaklini buzadilar, ya’ni uning sinusoida ko‘rinishidan o‘zgartirib yuboradilar. Nosinusoida 150 tok birinchi garmonik (tarmoq chastotasi bilan) hamda yuqori garmonik tok (chastotasi tarmoq chastotasidan (nm +1) ga ko‘p bo‘lganlarga ajiratiladi. Ko‘prikli o‘zgartkichlarning o‘zgaruvchan toki taxminan trapetsiya shakliga yaqin bo‘ladi, uni birinchi garmonik va yuqori garmonik toklarga ajratish mumkin. I ns = I m1 sinωt + I m5 sin (5ωt + φ 5 ) + I m7 sin (7ωt + φ 7 ) va x.k. Asosan 5,7 va 11 – garmonik toklar ko‘zga alohida tashlanadi. Yuqori garmonika toklari hamda birinchi garmonika kuchlanishi orqali aniqlanadigan quvvat buzilish quvvati deb nom olgan quvvatni hosil qiladi. Bu quvvat esa reaktiv quvvat hisoblanadi (uning o‘rtacha qiymati nolga teng bo‘ladi). Buzilish quvvati iste’mol tarmog‘iga va tiristorli o‘zgartirgichga parallel ulangan elektr energiyasi iste’molchilariga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Tokning buzilish darajasi buzilish koeffitsienti bilan baholanadi: . Uch fazali ko‘prikli sxemalar uchun tokning buzilish koeffitsienti taxminan 0,95 ni tashkil etadi. Tiristorli o‘zgartirgichning quvvat koeffitsienti deganda birinchi garmonik tokning birinchi garmonik kuchlanishiga nisbati cosφ ning buzilish koeffitsientiga ko‘paytmasini tushunamiz: KM TO = · cosφ 1 (5.23) Tiristorli o‘zgartirgich iste’mol zanjiridagi tok shu yerdagi kuchlanishdan tiristorning ochilishi kechikishi burchagiga (boshqarish burchagi α) ortda qoladi. Shuning uchun taxminan cosφ 1 = cosα (5.24) deb olishimiz mumkin. Cosα = E d / E d0 bo‘lgani uchun, motor yuqori tezliklarda ishlaganda va E d taxminan motor yakori nominal kuchlanishiga teng bo‘lganda cosα birga yaqin 151 bo‘ladi va tiristorli to‘g‘irlagichning quvvat koeffitsienti yuqori bo‘ladi. Tezlik kamaytirilishi bilan o‘zgartirgichning to‘g‘irlangan kuchlanishi kamayib boradi va mos ravishda cosφ 1 ham pasayadi. Taxminan quyidagicha deyishimiz mumkin: cosφ 1 ≈ ω /ω n . Agar TO’ – D yuritma uzoq vaqt davomida kamaytirilgan tezliklarda ishlasa, quvvatning o‘rtacha salmoqli koeffitsienti past bo‘ladi. Shuning uchun TO’ – D yuritmaning energetik ko‘rsatkichlarini cosφ 1 yuqori bo‘lgandagi nominal qiymatlar bilan emas, uning o‘rtacha salmoqli qiymati bilan baxolanishi kerak. Cosφ 1 ning kichik qiymatlari asosan yuritmani yurgazish paytida bo‘ladi. Shuning uchun katta quvvatli yuritmalarni yurgazishda reaktiv quvvatning ancha ko‘tarilishi kuzatiladi. Yuqorida aytilganlarga ko‘ra tiristorli o‘zgartirgichlar bilan birga filtrli kompensatsiyalovchi qurilmalarni ulash tavsiya qilinadi. Bu qurilmalar o‘zgartirgich cosφ ni ko‘taradi va iste’mol tarmog‘idagi tokning garmonik tarkibini yaxshilaydi. Natijada o‘zgartirgichlarning iste’mol tarmog‘iga salbiy ta’siri yo‘qotiladi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|