96 onun imkanlarının həyata keçirilməsi, cəmiyyətin elmi-texniki və sosial tərəqqisinə imkan ve-
rən peşə təşəkkülü üçün şərait yaratmalıdır.
Sosial fəallıq insan fəaliyyətinin dərk edilmiş və məqsədyönlü tipidir. Sosial fəallığın
inkişafı tələbənin sosial mühitlə qarşılıqlı fəaliyyəti prosesində həyata keçir. Sosial fəallıq
şəraitində şəxsiyyət (bizim tədqiqatda tələbə) ictimai inkişafın vəzifələrini rəhbər tutaraq,
özünü və sosiumu dəyişdirmək cəhdində olur.
Sinifdənxaric vaxtlarda tələbələrin sosial fəallığının səmərəli şəkildə inkişaf etdirmək
üçün fəaliyyətin məqsədi düzgün müəyyənləşdirilməlidir. Belə ki, bunun üçün qarşıya belə
məqsəd qoymaq mümkündür: kollec tələbələrində sosial fəallığın formalaşdırılmasına imkan
verən sosial-pedaqoji şərtləri müəyyənləşdirmək və əsaslandırmaq.
Fikrimizcə, aşağıdakı hallarda tələbələrdə sosial fəallıq səmərəli şəkildə tərbiyə oluna
bilər:
1. Haqqında danışılan prosesinin təşkilinin vasitəsi olmaq etibarilə sosial mühitin
mümkün imkanlarından pedaqoji kollektivin faydalana bilməsi.
2. Sinifdənxaric işin sosial-pedaqoji imkanlarını müəyyənləşdirmək, qabaqcadan plan-
laşdırma işləri aparmaq. Tədbirlər planlaşdırılarkən tələbələrin arzu və istəklərinin nəzərə
alınması.
3. Sosial fəallığın qarşısında dayanan məqsədi, onun prinsiplərini, sosial-pedaqoji şərt-
lərini, metodlarını, vasitələrinin, həyata keçirilməsinin səmərəli yollarını, sosial fəallığın for-
malaşması səviyyəsini özündə birləşdirən kollec tələbələrinin sosial fəallığının modelini işlə-
yib hazırlamaq və tətbiq etmək.
Tələbələrin sosial fəallığının formalaşdırılması modeli sinifdənxaric işin təşkilinin ma-
hiyyətini açır. Bu modelə daxildir: sosiumun ehtiyatlarından, eyni zamanda tələbə oğlan və
qızın sosial tələbatlarının, qabiliyyətlərinin inkişafında onların öz imkanlarından istifadə;
həmçinin sosial-pedaqoji şərtlər kompleksi əsasında həyata keçən sosial münasibətlərin bər-
qərar olması və s.
4. Tələbələrdə sosial fəallığı formalaşdırmağın metodik sistemini işləyib hazırlamaq.
Bu metodikaya daxildir: sinifdənxaric işin mərhələləri, xüsusən tələbələrin sosial təliminə so-
sial maariflənməsinə imkan verən idraki mərhələ; sinifdənxaric işin imkanlarından bacarıqla
faydalanmaq üçün müəllimlərin sosial fəallığının yüksəldilməsi ilə əlaqədar olan kollecin
pedaqoji mühitinin formalaşdırılması mərhələsi; tələbələri sinifdənxaric işin müxtəlif növlə-
rinə cəlb etmək məqsədilə onların sosial təcrübəsindən istifadə mərhələsi; sosial fəallığı müx-
təlif səviyyədə olan tələbələrin sosial tələbatlarının hesaba alınmasına istiqamətlənən fərdi kö-
məyin göstərilməsi mərhələsi; qarşılıqlı fəaliyyətin forma və metodlarını əks etdirən sinifdən-
xaric tədbirlər zamanı tələbə gənclərdə sosial fəallığın formalaşdırılması üzrə işin səmərəli
yolları və s.
5. Sinifdənxaric tədbirlərə tələbələrdə marağın yaradılması. Bu tədbirlərdə onların
məcburiyyət olmadan, könüllü iştirak etməsi.
6. Sinifdənxaric işin bu və ya digər forması üzrə tədbirdə tələbələrin təşəbbüskarlığına
geniş meydan vermək.
7. Sinifdənxaric tədbirin təşkilində və həyata keçirilməsində tələbələrin müstəqilliy-
inin diqqət mərkəzində dayanması.
8. Sinifdənxaric tədbirlər zamanı tələbə oğlan və qızların təşkilatçılıq qabiliyyətlərin-
dən istifadə etmək.
9. Kollec tələbələrində sosial fəallığın mərhələlərlə formalaşdırılmasına nail olmaq.