Pedaqogika elmi haqqinda ümumi anlayiş Əhatə olunan məsələlər

Ekzistensializm  pedaqogikası.  Ekzistensializm  əslində  fəlsəfi  cərəyandır, 

latın  sözündən  (eksistentia)  əmələ  gəlmişdir.  Mövcudluq  deməkdir. 

Ekzistensializm  fəlsəfəsinə  görə  ölüm  adamda  qayğı,  qorxu,  qətilik,  vicdan  kimi 

həyat  təzahürləri  əmələ  gətirir.  Bu  fəlsəfə  hər  kəsin  özünə  gün  ağlamasını,  heç 

kimdən  imdad  gözləməməsini  tələb  edir.  Ekzistensializm  Fransada,  Almaniyada, 

ABŞ-da  daha  geniş  yayılmışdır.  Təlim  və  tərbiyə  işini  mövcudluq  fəlsəfəsi  əsa-

sında  qurmağa  çalışan  pedaqoqlardan  A.Fallinko  (ABŞ),  J.P.Sartr  (Fransa), 

E.Qrizebax  (Almaniya)  və  başqalarını  göstərmək  olar.  Onlar  isbat  etməyə 

çalışmışlar ki, adamın xarakterini formalaşdıran təlim, tərbiyə deyil, şəxsin özüdür. 

Nə müəllim, nə də valideyn uşağın daxili aləminə nüfuz edə bilməz.  

Müəllim  və  ya  tərbiyəçinin  əsas  vəzifəsi  uşağa  əqli  və  əxlaqi  cəhətdən  hələ 

kamil  olmadığını  hiss  etdirməkdən  və  özünütərbiyədən  ibarət  olmalıdır. 

Ekzistensializm  pedaqogikasına  görə,  məsələn,  tarix  dərslərində  sosial-iqtisadi 

münasibətləri, siyasi quruluşları öyrənməklə yanaşı, insan aqibətinə diqqət yetirmək, 

hissləri  oyatmaq  lazımdır.  Ekzistensializm  pedaqogikası  özünütərbiyəni  ailə  və 

məktəb tərbiyəsinə, sosial mühitin təsirinə qarşı qoyur, tərbiyədə  məqsədyönlülüyü 

və  planlılığı  əhəmiyyətsiz  iş  sayır.  Bu  pedaqogikanın  son  məqsədi  uşaqlarda 

işgüzarlıq xüsusiyyəti formalaşdırmaqdır. Praqmatizmə möhkəm tellərlə bağlı olan 

cərəyanlardan biri neopozitivizmdir. Bu cərəyanın pedaqoji aləmdəki nümayəndələri 

(V.Bretsnika  (Almaniya),  R.Pitres  və  P.Xeret  (İngiltərə),  L.Leqran  (Fransa)) 

sistematik  biliklərin  verilməsinə  qarşı  çıxır,  şagirdlərin  “tədqiqatçılıq”  bacarığını 

inkişaf  etdirməyi  ön  plana  çəkirlər.  Əxlaq  tərbiyəsi  məsələlərində  neopozivistlər 

belə bir fikir irəli sürürlər ki, guya etik problemlərin ictimai həyatla heç bir əlaqəsi 

yoxdur.