Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Azərbaycanın Xocavənd rayonunun Qaradağlı kəndində
Yüklə 5,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Zibər Abdıhüseyn qızı Rüstə- mova – 1918-ci ildə Qaradağlı kən- dində doğulmuşdur. Onun bütün ömrü doğma kəndində keçmişdir. Zibər Rüstəmova kənd sakinləri tə- rəfindən hər zaman sayğı ilə qarşıla- nan mehriban bir ağbirçək idi. 17 fevral 1992-ci ildə ermənilə- rin Qaradağlı kəndini işğal günündə öz həyətində həlak edilmişdir... Qaradağlı soyqırımı şahidlərin dili ilə 57 Arif Ġbrahim oğlu Bayramov – 1940-cı il oktyabr ayının 1-də Qaradağlı kəndində doğulmuş, Qara- dağlı kənd məktəbini bitirmişdir. Halal zəhmətlə dolanan Arif Bayramov doqquz övlad atası idi. Qaradağlının müdafiəsi zamanı ermənilərin snayperdən açdığı atəşlə qətlə yetirilmişdir. Qənirə Paşayeva, Şaiq Aslanov 58 SOYQIRIM AKTININ SƏHĠFƏLƏRĠ... Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin mənsubları əsir götürdük- ləri kənd sakinlərinin olduğu “KAMAZ” markalı yük avtomo- billərini müxtəlif yerlərdə, o cümlədən Qaradağlı-Xankəndi yo- lu üzərində yerləşən erməni kəndlərində saxlayır, vəhşi ritual nümayiş etdirirlərmiş kimi həmin kəndlərdən toplanmış insan- ların gözləri qarşısında günahsız insanları birbaşa atəşlə qətlə yetirir, öz hərəkətlərindən “yırtıcı zövq”ü alır... sonra yenidən yola davam edirdilər... İlk öncə “Pir”də gerçəkləşdirilən bu qeyri-insani hərəkət, sonra “Bəylik Bağı” adlanan yerdə baş verdi. Əksəriyyəti gənclər olmaqla, 23 nəfər azərbaycanlı ermənilər tərəfindən güllələndi, əksəriyyəti yaralı halda “silos quyusu”na tökülərək üzərləri torpaqlandı... - Bu barədə hadisənin canlı sahidi, həmin gün təsadüf nəticəsində sağ qalan Vidadi Qardaşxan oğlu Hüseynov bilgi vermişdir. Hadisənin dəhşəti yalnız o deyil ki, ermənilər gənc azərbay- canlıları güllələyirdi, bundan daha dəhşətlisi odur ki, atanın- ananın, qardaşın gözləri qarşısında onların doğmaları güllələnirdi. Şahid danışır ki, gənclər sinələrini açaraq daha öncə güllələnmək istəyirdi ki, başqalarının dəhşətini görmədən həlak olsunlar... Əsirlərin bəziləri elə oradaca güllələnmiş, qalanları isə yaralı halda Xankəndinə aparılaraq, daha ağır aqibətə urcah edilmişlər... “Bəylik Bağı”ndan sonra azərbaycanlıların qanı axıdılan növbəti “duracaq”... “Zəki Bulağı” deyilən yer oldu. Aşağıda ardıcıl olaraq “Pir”, “Bəylik Bağı” və “Zəki Bulağı”nda, habelə ermənilərin məskunlaşdığı Ningi (Cəmiyyət) kəndində qətl edilmiş azərbaycanlılar haqqında qısa bilgi verilir: Qaradağlı soyqırımı şahidlərin dili ilə 59 SOYQIRIM AKTININ “PĠR” SƏHĠFƏSĠ... Eldar Ġsa oğlu DadaĢov - 1939-cı il fevral ayının 6-da Qara- dağlı kəndində doğulmuş, Qa- radağlı kənd yeddi illik məktəbini bitirmişdir. El-obanın sayğın sakin- lərindən idi. 17 fevral 1992-ci il tarixdə Qaradağı kəndi işğal olun- duqdan sonra digər həmkəndliləri və oğlu Uğur ilə birlikdə ermənilər tərəfindən girov götürülən Eldar DadaĢov, kəndin kənarında – “Pir” adlanan yerdə qətlə yetirilmişdir. Oğlu Uğur isə kəndin 2 km.-dəki “Bəylik Bağı” deyilən yerdə güllələnmişdir. ġahmurad Abdıhüseyn oğlu Hüseynov – 1928-ci ildə Qara- dağlı kəndində doğulmuş, Qara- dağlı kənd məktəbində ibtidai təhsil almışdır. Yeddi uşaq atası, olduqca qonaqpərvər və dostcanlı insan olan ġahmurad Hüseyno- va kənd sakinləri hər zaman sayğı ilə yanaşırdılar. 17 fevral 1992-ci il tarixdə Qaradağı kəndi işğal olunduqdan sonra digər həm- kəndliləri ilə birlikdə əsir götürül- müş və kəndin kənarında – “Pir”də hamının gözü qarşısında qətlə yetirilmişdir. Qənirə Paşayeva, Şaiq Aslanov 60 Dəmir Musa oğlu Hüseynov – 1920-ci ildə Qaradağlı kəndində doğulmuş, Qaradağlı kənd məktə- bində ibtidai təhsil almışdır. II Dün- ya Müharibəsi iştirakçısı olmuş, şərəfli döyüş yolu keçmişdir. Səkkiz övlad boyüdüb boya-başa çatdırmış Dəmir Hüseynov, ailəsini halal zəh- mətlə dolandıran zəhmətkeş insan idi. 17 fevral 1992-ci il tarixdə Qa- radağı kəndi işğal olunduqdan sonra nəvəsi 17 yaşlı Fədail (Fədailin ata- sı Zülfüqar 1991-ci il mart ayının 9-da ermənilər tərəfindən qətlə yetirilmişdi) və digər həmkəndliləri ilə birlikdə əsir götü- rülmüşdür. Ermənilər əsir götürdükləri kənd sakinlərindən əsasən gənc- ləri seçərək başqa maşınlara yığarkən D.Hüseynov nəvəsinə həyan olmaq üçün onunla eyni avtomobilə minir. Ermənilər yük avtomobilini “Pir”də saxlayınca, onu da nəvəsi Fədaillə birgə yerə düşürüb güllələyirlər... Fədail Zülfüqar oğlu Hüseynov – 1975-ci ildə Qara- dağlı kəndində anadan olmuşdur. Qaradağlı kənd orta məktəbinin şagirdi idi. Şəhid övladı olan Fə- dail (yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi), 17 fevral 1992-ci ildə Qara- dağı kəndinin ermənilər tərəfindən işğalı zamanı digər həmkəndliləri ilə birgə girov götürülmüş, “Pir”də babası ilə birgə güllələnmişdir. Qaradağlı soyqırımı şahidlərin dili ilə 61 SOYQIRIM AKTININ “BƏYLĠK BAĞI” SƏHĠFƏSĠ... Telman Tevon oğlu Tağıyev –1953-cü il fevral ayının 20-də Qaradağlı kən- dində doğulmuşdur. Keçmiş Martuni beynəlmiləl orta məktəbini bitirmişdi. Beş öv- lad atası olan Telman Tağı- yev Qaradağlı kənd orta mək- təbində maşınşünaslıqdan dərs deyirdi. O, Qaradağlı kəndinin qorunmasında fəal iştirak etmişdir. Bəlli olduğu kimi, Qara- dağlının işğal edildiyi gün kən- din yüzdən artıq sakini əsir götürülmüşdü. Kəndin 2 km.-dəki “Bəylik Bağı” adlanan ərazidə əsasən cavanların olduğu “əsir daşı- yan avtomobil” saxlanılaraq, əsirlərin bir bölümü burada güllələn- mişdir. Şahid ifadəsi ilə təsdiq olunub ki, gənc azərbaycanlılar av- tomobildən yerə atlanaraq, əli silahlı ermənilərin üzərinə gedərək, “Qarabağ bizimdir”, “Bu torpaqlar heç vaxt sizin olmayacaq!” de- yə etiraz səslərini ucaldırmışlar... Məhz bu vaxt Telman Tağıyev əlində gizlətdiyi qumbaranı partlat-mağa macal taparaq, özü ilə yanaşı bir neçə erməni silahlısını da həlak etmişdir. Qənirə Paşayeva, Şaiq Aslanov 62 Faiq Həsrət oğlu Tağıyev – 1961-ci il yanvar ayının 2- də Qaradağlı kəndində doğul- muşdur. Qaradağlı kənd orta məktəbində təhsil almışdı. Dörd övlad atası idi. Ermənistan silahlı qüvvə- ləri Qarabağda azərbaycanlı əhaliyə qarşı silahlı basqınlara, terror hadisələrinə başladıqları zamandan Faiq də Vətənin müdafisəinə qalxmışdı. Qara- dağlı işğal edilincə, Faiq də əsir götürülmüş və “Bəylik Ba- ğı”nda qətlə yetirilmişdir. Ədalət ġahmar oğlu Məmmədov –1958-ci il may ayının 31-də Qaradağlı kən- dində doğulmuşdur. Qaradağlı kənd orta məktəbini bitirmişdi. Rusiya Federasiyasının No- voçerkask Meliorasiya Mühən- disləri İnstitutunu bitirmişdir. Yüksək biliyə malik, işinə vicdanlı münasibət bəsləyən bir insan olan Ə.Məmmədov, el-obanın sayğın insanlarından idi. O da Vətənin müdafi- səində iştirak edirdi. Bir müddət sonra isə Ə.Məmmədov, artıq Qaradağlı kənd könüllü özünümüdafiə dəstəsinin komandiri idi. Qaradağlı işğal edilincə, “Bəylik Bağı”nda güllələnənlər- dən biri də o idi. Ə.Məmmədov ailəli idi. İki övladı yadigar qalıb. Qaradağlı soyqırımı şahidlərin dili ilə 63 Məmməd Əmirxan oğlu Məmmədov –1950-ci il av- qust ayının 28-də Qaradağlı kəndində doğulmuşdur. Qara- dağlı kənd əsas məktəbini, sonra isə keçmiş Martuni bey- nəlmiləl orta məktəbini bitir- mişdi. Ardınca Şuşa Kənd Təsərrüfatı Texnikumunda oxuyan M.Məmmədov, uzun müddət ixtisası üzrə çalışmış- dır. Ermənilərin torpaq iddia- larının baş qaldırdığı vaxtdan başlayaraq, digər həmkəndliləri kimi M.Məmmədov da doğma kəndini müdafiə edir, onun keşiyində dururdu. Qaradağlı işğal edilən gün “Bəylik Bağı”nda güllələnənlər- dən biri də M.Məmmədov idi. M.Məmmədov ailəli idi, beş övladı yadigar qalıb. Ərəstun Ağalar oğlu Məmmədov – 1969-cu il av- qust ayının 29-da Qaradağlı kəndində doğulmuşdur. Qara- dağlı kənd orta məktəbində təh- sil almışdı. Yüksək əxlaqi key- fiyyətlərə malik olan Ərəstun, kəndin sayğılı gənclərindən idi. Doğma kəndin qorunmasında hər zaman ön sırada olan Ərəs- tun da, 1992-ci ilin 17 fevral gü- nü ermənilər tərəfindən “Bəylik Bağı”nda güllələnmişdir. Qənirə Paşayeva, Şaiq Aslanov 64 Şahid ifadəsi ilə təsdiq edilmişdir ki, erməni silahlıları əsasən gənclərin olduğu avtomobili dayandırıb, burada 10 nə- fəri öldürəcəklərini, əgər on nəfər könüllü düşməsə onda hamını güllələyəcəklərini bildirincə, avtomobildən ilk olaraq Ərəstun yerə atılmış və sinəsini açaraq “Vurun, vurun, əclaflar! Onsuz da Qarabağ bizim olacaq!” deyə hayqırmışdır. Və onun bu dirənişinə qarşılıq olaraq, Ermənistan silahlı qüvvələrinin əsgərləri avtomatın dolu darağını onun açıq sinəsinə boşaltmışlar... Fehruz Mahmud oğlu Hüseynov – 1952-ci il may ayının 17-də Qaradağlı kən- dində doğulmuşdur. Qara- dağlı kənd səkkiz illik mək- təbini bitirmişdi. Sadə zəhmət adamı olan F.Hüseynov, fizi- ki cəhətdən güclü, mərd, qo- naqpərvər bir insan idi. Vətə- ninin qorunmasında iştirak edən könüllülərdən idi. Qaradağlının işğal edildiyi gün F.Hüseynov da ermənilər tərəfindən əsir götürürülmüş və “Bəylik Bağı”nda güllələnərək qətlə yetirilmişdir. F.Hüseynov beş övlad atası idi. Qaradağlı soyqırımı şahidlərin dili ilə 65 ĠbiĢ Həbib oğlu Hüsey- nov –1977-ci il iyun ayının 16-da Qaradağlı kəndində do- ğulmuşdu. Qaradağlı kənd or- ta məktəbinin şagirdi idi. İbişin anası Rahilə Hü- seynova hələ 8 sentyabr 1991-ci ildə ermənilər tərə- findən qətlə yetirilmişdi. 14 fevral 1992-ci ildə erməni si- lahlı birliklərinin kəndə növ- bəti hücumu zamanı ĠbiĢin qardaşı Xanalı şəhid olmuş- du. Qaradağlı işğal olunan gün, ĠbiĢ və atası Həbib Hüsey- nov digər həmkəndliləri ilə birlikdə erməni silahlıları tərəfin- dən əsir götürülmüşdü. ĠbiĢ “Bəylik Bağı”nda köksündən gül- lələnmişdir. (ĠbiĢin atası Həbib Hüseynov isə ermənilər yaşa- yan Cəmiyyət kəndində qətlə yetirilmişdir.) Nəbi Mütalib oğlu Quli- yev –1971-ci il dekabr ayının 22-də Qaradağlı kəndində do- ğulmuşdur. Qaradağlı kənd orta məktəbini bitirmişdi. İdmana böyük marağı olan Nəbi, sər- bəst güləş üzrə keçirilən yarış- larda həmişə yüksək yerlər tu- turdu. Doğma kəndinin ağır günlərində müdafiənin ön sıra- larında olmuşdur. Özəlliklə, 1992-ci il fevralın 15-i, 16-sı, 17-i tarixlərdə kəndin mü- Qənirə Paşayeva, Şaiq Aslanov 66 dafiəsində qəhrəmancasına mübarizə aparmışdır. Ermənilərin “Bəylik Bağı”nda güllələdiyi cavanlardan biri də Nəbi idi... Xaliq Məhərrəm oğlu Əliyev – 1975-ci il avqust ayının 1-də Qaradağlı kən- dində doğulmuşdu. Qaradağlı kənd orta məktəbində oxu- yurdu. Ermənistanın Azər- baycana təcavüzü başlananda Xaliqin 13 yaşı vardı. Qaradağlının işğal günü əsir götürülərək, “Bəylik Ba- ğı”nda” güllələnənlərdən biri də Xaliq idi. Aftandil Xanlar oğlu Nağıyev – 1977-ci il avqust ayının 22-də Qaradağlı kən- dində doğulmuşdur. Qaradağlı kənd orta məktəbinin şagirdi idi. Təbiətcə sakit, olduqca tərbiyəli, dərslərində çalışqan bir şagird olan Aftandili müəllimləri də, şagird yoldaş- ları da çox sevirdilər. 17 fev- ral 1992-ci ildə Qaradağlı iş- ğal olunduqdan sonra qardaşı Seyyurla birgə əsir götürül- müş Aftandil də “Bəylik Bağı”nda qətl edilmişdir. (Digər “əsir Qaradağlı soyqırımı şahidlərin dili ilə 67 daşıyan avtomobil”də olan qardaşı Seyyur isə çənə nahiyə- sindən güllə yarası almış və yalnız təsadüf nəticəsində sağ qalmışdır. Niftalı Bakir oğlu Hüseynov – 1975-ci ildə Qaradağlı kəndində doğul- muşdur. Qaradağlı kənd or- ta məktəbinin şagirdi idi. Cəlb olunduğumuz bu əda- lətsiz və amansız müharibə balaca Niftalının da qəlbin- də sağalmaz yaralar qoy- muşdu. 1991-ci il sentyabr ayının 8-də ermənilərin tö- rətmiş olduqları terror aktı nəticəsində onun anası Qə- nirə xanım həlak olmuş, bacısı Gülzəndə isə onurğa sütunundan ağır güllə yarası almış- dı. (Gülzəndə bir qədər sonra - 23 iyun 1992-ci ildə onurğasın- dakı sağalmaz güllə yarasından dünyasını dəyişmişdir.) Qaradağlı işğal olunduqda əsir götürülmüş Niftalı da “Bəy- lik Bağı”nda qətl edilmişdir... Qənirə Paşayeva, Şaiq Aslanov 68 Məhi Surxay oğlu Rəhimov – 1922-ci ildə Xo- cavənd rayonunun Əmirallar kəndində doğulmuş, doğul- duğu kənddə ibtidai təhsil almışdır. Sonralar Qaradağ- lıya köçən Məhi Rəhimov, təsərrüfatda çalışmış, az vaxt ərzində kənd sakinləri ilə qaynayıb-qarışmış, camaatın sayğısını qazanmışdır. Kən- din qorunmasında digər həm- kəndliləri ilə çiyin-çiyinə da- yanan M.Rəhimov da, 17 fevral 1992-ci ildə digər kənd sakinləri ilə yanaşı girov götürül- müş və “Bəylik Bağı”nda ermənilər tərəfindən qətl edilmişdir. Uğur Eldar oğlu Da- daĢov – 1975-ci ildə Qara- dağlı kəndində doğulmuşdur. Qaradağlı kənd orta məktəbi- nin şagirdi idi. Xarakterli, qorxmaz bir yeniyetmə olan Uğur, kəndi erməni təcavü- zündən qoruyanların sırasına qoşulmuşdu. 17 fevral 1992-ci ildə di- gər kənd sakinləri ilə yanaşı Uğur və atası Eldar DadaĢov da ermənilər tərəfindən əsir götürülmüşdü. Erməni vandalları atanı kəndin qırağında - Uğurun gözləri qarşısında qətl etmiş, onun özünü isə “Bəylik Bağı”nda qətlə yetirmişlər. Qaradağlı soyqırımı şahidlərin dili ilə 69 Rəhim Möykəmə oğlu Doluxanov – 6 dekabr 1969-cu ildə Xocavənd rayonunun Qara- dağlı kəndində doğulmuşdur. 1986-cı ildə Qaradağlı kənd orta məktəbinin səkkizinci sinfini bitirib. Həmin il Abşeron rayonu 147 saylı Orta Texniki Peşə Məktəbinə daxil olur. 1989-cu ildə peşə məktəbini bitirib. 1989- cu ilin noyabrında hərbi xidmətə çağrılan Rəhim, SSRİ Silahlı Qüvvələrindən tərxis olunduqdan sonra Qaradağlı kəndinə qayıdaraq və kənd özünümüdafıə dəstəsinə qoşulub. Qaradağlının işğal günü əsir götürülən Rəhim "Bəylik Bağı"nda qətlə yetirilib. Qənirə Paşayeva, Şaiq Aslanov 70 Mobil Mürsəl oğlu Vəliyev – 1952-ci ildə Ağdam şəhərində doğulmuş, həmin şəhərdə orta təhsil almışdır. Sonralar Qaradağlıya köçən Mobil, sadə, zəhmətkeş, xeyir- xah bir insan idi. Erməni təca- vüzkarlığı başlayandan Qara- dağlının özünümüdafiəsində o da iştirak edirdi. Qaradağlı kəndi işğal olu- nan gün ermənilər tərəfindən əsir götürülmüş və “Bəylik Ba- ğı”nda qətlə yetirilmiş azərbaycanlılardan biri də o idi. Ailəli idi, altı övladı yadigar qalıb. Qərib Həsrət oğlu Mustafayev – 1962-ci iyul ayının 1-də Beyləqan rayo- nunun Dünyamalılar kən- dində doğulmuş, Dünyama- lılar kənd orta məktəbində təhsil almışdır. (Qəribin əs- lən Qaradağlı kəndindən olan atası 1981-ci ildə ailə- likcə yenidən doğma kəndi- nə dönmüşdü.) Ermənilərin Qaradağlıya hücumları başlayandan Q.Mustafayev də, Qara- dağlı Milis (- o zamankı adı Qaradağlı soyqırımı şahidlərin dili ilə 71 ilə) Bölməsinin gənc əməkdaşlarından biri kimi kəndin qorun- masında iştirak edirdi. Qaradağlı kəndi işğal olunan gün - 17 fevral 1992-ci ildə ermənilər tərəfindən əsir götürülmüş Q.Mustafayev də, “Bəylik Bağı”nda qətlə yetirilmişdir. Ailəli idi, iki övladı yadigar qalıb. Nəsimi Kazım oğlu Kazımov – 1968-ci il iyul ayının 15-də Qaradağlı kən- dində doğulmuşdur. Qara- dağlı kənd orta məktəbini bitirmişdi. Qısa, ancaq şərəfli bir ömür yaşayan, Vətən yo- lunda şəhid olan oğullardan biri də Qaradağlı Milis Böl- məsinin əməkdaşı olan N.Kazımov idi. Qaradağlı kəndi düşmən tərəfindən işğal olunan gün, kəndin sağ qalan sakinləri ilə bir yerdə Nəsimi də əsir götürülmüş və “Bəylik Bağı”nda qətlə yetirilmişdir. Nəsimi Kazımov hələ ailə həyatı qurmamışdı. |